Professori: Kalaallit Nunaat spiralilersuisimanermik nammineerluni misissuisariaqarpoq

Kalaallit arnartaasa tuusintilikkaat 1966-imiit 1975-imut spiralilersorneqarsimanerat politikkerinit inuillu pisinnaatitaaffiinik suliaqartunit tupaallaatigineqarlunilu sakkortuumik qisuariarfigineqarsimavoq.

Arnat arlallit oqaluttuarisimavaat, aperineqaqqaaratik spiralilertissimallutik, tamannalu annertuumik innarlerneqarnertut misigisimallugu.

Kalaallit Folketingimi ilaasortaasut marluullutik kissaatigaat, Danmarkimi naalakkersuisut pisimasumik qulaajaassasut, Naalakkersuisunillu tmanna taperserneqarsimalluni.

Ilisimatusarfimmi inatsisilerinermik professori Rachael Lorna Johnstone nunani tamalaani inuit pisinnaatitaaffiinik aamma nunat inoqqaavisa pisinnaatitaaffiinik ilisimatusarsimavoq.

Ilisimatinneqarnissamut pisinnaatitaaffeqarneq

Taassuma Sermitsiaq.AG-mut oqaluttuaraa, Kunngeqarfik Danmarki misissuinissamut inatsisitigut akisussaasuusoq, pitsaanerussasoraali naalagaaffik uppernarsaatinik Kalaallit Nunaanni oqartussanut tunniussilluni misissuititsisuuppat:

- Inuit pisinnaatitaaffiinik aaqqissuussaasumik innarliisoqarsimatillugu pingaaruteqarpoq, susoqarsimaneranik ilisimasaqartussaatitaaneq. Inuit ataasiakkaat inuit ataatsimoortut assigalugit pisinnaatitaaffigivaat, qanoq pineqarsimanerminnik ilisimasaqassallutik, Rachael Lorna Johnstone oqarpoq.

Taassuma isumaa malillugu, spiralilersuinermi nunani tamalaani inatsisit arlallit unioqqutinneqarsimasinnaapput, DR-immi uppernarsarlugu saqqummiussimavaa, kalaallit arnartaat 4.500-t missaanniittut 1966-imiit 1970-imut spiralilersorneqarsimasut. Spiralilersuisimaneq 1975 tikillugu ingerlanneqarsimavoq.

- Ilaatigut ammip qalipaataa tunngavigalugu immikkoortitsisarneq pillug nunani tamalaani inatsisit unioqqutinneqarsimapput, kiisalu nammineq inuttut inuuneqarsinnaatitaaneq unioqqutinneqarsimallunilu ajorluinnartumik nikassaasutullu iliuuseqartoqarsimalluni. Tamatumunnga pissutaavoq, arnat namminneq inuttut naliliisimanertik tunngavigalugu spiralilertinnissaminnik soqutiginnissimannginnerat, aamma spiralilertinnissamut akuersaarsimannginnerat, Rachael Lorna Johnstone oqarpoq.

Inuiannik nungusaanerua?

Taassuma erseqqissaassutigaa, spiralilersuisimanermut atatillugu dommeritut inissikkusunnani, isumaqarnerarporli spiralilersuisimanerup Europami Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Ataatsimiititaliarsuarmut suliassanngortinneqarnissaanut tunngavissaqarsinnaasoq, tassa Danmarki nammineerluni pisimasumik iternga tikillugu misissuinngippat qimagaasimasunullu taarsiissuteqanngippat.

Rachael Lorna Johnstonep erseqqissaassutigaa, suliassat mianersortumik isumagineqarnissaat pingaaruteqartoq, taamaalillunimi arnat pineqartut kingunerlutitsisinnaanerat annikillisinneqassammat.

Folketingimi ilaasortap Aki-Matilda Høegh-Damip FN-ip inuiannik nungusaanermik nassuiaataa innersuussutigalugu, spiralilersuisimaneq inuiannik nungusaanertut taasimavaa.

Aki-Matilda Høegh-Damip innersuussutigaa, FN-ip inuiannik nungusaanermut nassuiaataata naapertorlugu, inuiaat aalajangersimasut meerartaarsinnaanerannik pinngitsoortitsiniaaniarluni malittarisassaliortoqarsimappat inuiannik nungusaaniartoqarsimassasoq.

Inatsisilerinermi professorip oqaatigaa tamanna ilumoortortaqarsinnaasoq, suliamullu pineqartumut naaperuussinnaasoq.

Nalaatsornerinnaanavianngitsoq

- Arnat spiralilertissimasut amerlaqimmata, nakorsat ataasiakkaat arnanik ataasiakkaanik nalilersuillutik spiralilertinnissamut siunnersuisimasinnaanerat nalaatsornerinnaanavianngilaq. Tamanna qulliunerusunit aalajangiiffigineqarsimassaaq, Rachael Lorna Johnstone oqarpoq.

Pisimasorli FN-ip inuiannnik nungusaanermut nassuiaataanut naapertuutissappat, alla aamma naammassineqarsimasariaqarpoq.

Tassani pineqarpoq, inuiaat aalajangersimasut tamarmik ilaannaalluunniit nungusarneqarnissaannik siunertaqarluni aalajangiisimanerup uppernarsarneqarsinnaanissaa.

- Kalaallit Nunaanni innuttaasut ilaannik nungusaanissamik siunertaqartoqarsimanersoq uppernarsaruminaappoq, Rachael Lorna Johnstone oqarpoq.

Inatsisilerinermi professorip aamma oqaatigaa, oqaluttuarisaanermi pisimasut maannamut inuiannik nungusaanertut oqaatigineqartartoq tassaasoq, inunnik toqoraaneq.

Qulaajaasussamik ataatsimiititaliarsualiornissaq piffissanngortoq

Pineqartumi matumani oqaatigineqarsinnaavoq, meerarpassuusussaagaluartut inunngunngittoorsimasut. Ukiuni spiralilersuiffiusimasuni Kalaallit Nunaanni inunngortartut ikileriangaatsiarsimapput.

Inatsisilerinermi professori isumaqarpoq, spiralilersuisimanermik misissuisoqassappat, spiralilersuisimaneq kisiat isiginiarnagu siammasinnersumik misissuisoqartariaqartoq.

Taamatut oqaaseqarnermini suliat allat Danmarkip Kalaallillu Nunaata attaveqatigiittarneranut ajoqusiisimasut innersuussutigai - meeqqanik misileraateqarsimaneq, inatsisitigut ataataqanngitsut pinngitsaaliissummillu meeqqanik meeravissianngortitsisarsimaneq.

- Suliat ataasiakkaarlugit immikkut misissorneqartarnissaat isumaqanngilaq. Saammaasseqatigiinnissamut isumalioqatigiissitaqarsimavoq. Immaqa maannakkut piffissanngorpoq qulaajaasussamik ataatsimiititaliarsualiornissaq, taanna oqarpoq.