Nunatsinnut ministeriusimasoq spiralilersuisimaneq pillugu: Inerteqqutaasumik iliuuseqartoqarsimaneq oqaatigineqanngisaannarsimavoq

Tom Høyem Danmarkiki Kalaallit Nunaannut ministeriusimasut qulissaraat, taannalu spiralilersuisimanerup oqallisigineqarneranut maanna akuliuppoq.

Høyem 1982-imiit 1987-imut ministeriusimavoq, taamanikkullu Kalaallit Nunaanni peqqinnissaqarfimmut akisussaasuunerpaasimalluni. Ministeriusimasup oqaatigaa, pisimasup iternga tikillugu misissuiffigineqarnissaa pingaaruteqartoq - aamma peqqissaqarfimmi sulisuusimasorpassuit eqqarsaatigalugit:

- Uannut inuttut ministerioqatigisimasannullu toqukkut qimagutereersunut aamma Kalaalllit Nunaanni peqqinnissaqarfimmi sulisuusimasorpassuarnut tuusintilikkaanut pingaaruteqarpoq, inerteqqutaasumik spiralilersuisoqarsimaneranik pasinarsinnaasut tamarmik naqqa tikillugu misissuiffigineqarnissaat.

- Taamatut iliortoqarsimanera ministeriuninni oqaatigineqarsimanngisaannarsimavoq oqallisigineqarsimanngisaannarlunilu, Tom Høyem Sermitsiaq.AG-mut allappoq.

- Spiralilersuisimaneq ammasumik oqallisigineqartoq

DR-ip kalaallit arnartaannik tuusintilikkaanik 1965-imiit 1975-imut spiralilersuisoqarsimanera saqqummiussimavaa. Arnallu arlallit oqaluttuarisimavaat, spiralilertinnissamut aperineqarsimanatik aamma spiralilertinnertik innarlerneqartutut misigisimallugu. Arnat arlallit spiralilertinnermik anniarujussuartarnermillu kingunerannik meerartaarsinnaajunnaarsimallutik oqaluttuarisimavaat.

Tom Høyemip inerteqqutaasumik spiralilersuisoqarsimanersoq ilisimannginnerarpaa. Taassuma oqaatigaa, ministeriunerata nalaani spiralilersuisimaneq ammasumik oqaluuserineqarsimasoq, tassa spiralilersuisimanermit ukiualuit qaangiunneranni.

Tom Høyemuip oqaluttuaraa, 1985-imi Nuummi peqqissuseq pillugu ataatsimeersuartoqarmat, Kalaallit Nunaanni peqqinnissamut politikkerit peqataaffigisaanni oqaaseqarami spiralilersuisimaneq pineqartoq nammineq oqaaseqarfigisimallugu:

"1960-ikkut affaani kingullermi peqqinnissaqarfik naartunaveersaatit pillugit paasitsiniaalluni suliniuteqarnerulerpoq, angusallu uissuummititsimmata nunanit tamalaanit soqutigineqalersimallutik. Tamatuma takutipaa, suliniuteqarluarsinnaasumik peqqinnissaqarfeqarnikkut innuttaasullu naartulinnginnissamut piumassuseqarnerisigut kinguaassiorsinnaanerup qanoq sukkatigisumik annikillisinneqarsinnaanera. Ukiut pingasut-sisamat ingelaneranni kinguaassiorsinnaaneq affaannanngortinneqarpoq - pingaartumik spiralilersuinikkut, ukiullut 15-it tulliuttut ingerlaneranni kinguaassiorsinnaasut affaannangajanngorput."

- Ammasumik ingerlanneqarsimasoq

Tom Høyemip erseqqissaassutigaa, akuersissutitaqanngitsumik pinngitsaaliissummilluunniit spiralilersuisoqarsimassappat pinerliinerusoq.

Apeqqut: Oqarputit, "akuersissutitaqanngitsumik spiralilersuisoqarsimassappat" - arnat arlallit saqqummerlutik oqaluttuaraat, aperineqarsimanatik aamma ukiukittuullutik spiralilertissimallutik - taakku oqaluttuaat upperinngiligit?

- Aap, arnanit spiralilertissimasunit 4500-usunit sisamat-tallimat taamatut oqaluttuartut tusarsimavakka. Soorunami pinngitsaalineqarlutik imaluunniit akuersissutitaqanngitsumik spiralilertissimagunik taakkununnga tamanna atoruminaassimassaaq, spiralilersuisimanerli ammasumik ingerlanneqarsimavoq.

- 1985-imimi Nuummi ataatsimeersuartoqarmat tamanna saqqummiussimanavianngikkaluarpara.

Tuberkuloseqarnermik illussaaleqinermillu ajornartorsiuteqarnerit aaqqiiffiginiarneqarsimasut

Apeqqut: Spiralilersuisimaneq taamatut sunniuteqarluarsimatillugu - tassa ukiualuit ingerlanerinnaanni kinguaassiorsinnaanerup affaannanngupallannera eqqarsaatigalugu, nammineq piumassutsimik spiralilertittoqarsimanersoq eqqarsaatigissallugu immissinnut aperisariaqarsimanngikkaluarpisi?

- Ministeriuninni Kalaallit Nunaanni napparsimmaviit tamaasa pulaarsimavakka, spiralilersuisoqarsimaneralu pillugu ajortumik tusarsimanngisaannarlunga aamma arnat kissaatiginngisaminnik spiralilertissimanerannik tusarsimanngisaannarpunga, Tom Høyem oqarpoq.

Ministeriusimasup oqaluttuaraa, Kalaallit Nunaanni 1960-ikkunni ajornartorsiutaasut arlallit aaqqiiffigisariaqalivissimasut qaangerniarlugit iliuuseqartoqarsimasoq. Taamanikkut tuberkulose atugaasimaqaaq, inissaaleqisoqarluni kissaatiginngisaminnillu meerartaartorpassuaqartarsimalluni:

- Ajornartorsiutaasut aaqqiiffiginiarlugit sanaartortoqangaatsiarneranut peqatigitillugu spiralilersuinissamik suliniuteqartoqarsimavoq. Taamanikkut suliniutigineqarsimasut iluatsilluartutut nalilerneqarsimapput, Tom Høyem oqarpoq.

Naalakkersuisut qulaajaaqqusisut

Nunatsinnut ministeriusimasup 1985-imi Nuummi ataatsimeersuartoqarmat oqaaseqarami aamma ilanngullugu oqaatigaa, Kalaallit Nunaanni inoqutigiit agguaqatigiissillugit 1950-imi 5,5 missaannik amerlassuseqariarlutik 1984-imi 3,6-inik amerlassuseqalersimasut, maannalu inimi inummut inissarititaasoq 1050-imi 0,3-usimasoq 0,8-nngorsimalluni.

Spiralilersuisimaneq tamanut saqqummiunneqarmat Kalaallit Nunaanni politikkerit arlallit qisuariarsimapput, Inatsisartullu Naalakkersuisunut piumasarisimavaat, spiralilersuisimanerup qulaajaaffigineqarnissaa anguniarlugu Danmarkimi naalakkersuisunut saaffiginnissasut.

Peqqissutsimut Naalakkersuisup Mimi Karlsenip KNR-imut oqaatigisimavaa, Danmarkimi peqqissutsimut ministerip qulaajaaneq Kalaallit Nunaat ikiortigalugu aallartinneqassasoq oqaatigisimagaa.