Nunanit allanit ilisimatusartut nunasiaataajunnaarsitsinermik qulaajaaneq tuaviuutsissavaat
Oqaluttuarisaaneq pillugu qulaajaanerit marluk utaqqeqqaarneqarnissaannik Naalakkersuisut siunnersuuteqaraluarput, maannali nunanit allanit ilisimatusartut kalaallinik suleqateqarlutik kalaallinit aqunneqartumik nunasiaataajunnaarsitsinerup qulaajarneqarnissaanut ammallutik nalunaaruteqarput.
Kalaallit Nunaata 1950-ikkunni nunasiaataaneranit pissutsit pillugit qulaajaasoqarnissaanut - tamatumunngalu atatillugu Danmarkip NP nunasiaataajunnaarsitsinermut piumasaqaataanik naammassinnissimanersoq, Inatsisartut siorna akuersissuteqarput.
Qulaajaanissaq oqaluttuarisaanermi pisunik marlunnik allanik qulaajaasoqarnissaanik utaqqeqqaassasoq, Naalakkersuisut upernaakkut ataatsimiinnermi matumani qinnuiginnissutigaat. Qulaajaanissat taakku danskit naalakkersuisuinut isumaqatigiissutigineqarput – aappaa spiralilersuisimanermut tunngassaaq, aappaalu Kalaallit Nunaata Danmarkillu akornanni Sorsunnersuup Kingullermit attaveqaqatigiinnermut tunngasuussalluni.
Qulaajaanissat taakku marluk Naalakkersuisut utaqqeqqaarniarpaat, Kalaallit Nunaanni ilisimatusarnikkut suliaqartunik suliarinnissinnaasunik pissarsinissaq periarfissaasimanngimmat.
Partiit utaqqinianngitsut
Naalakkersuisulli siunnersuutaat Inatsisartuni suliarineqarnerani isumaqataaffigineqanngilaq, pingajuata aallartinneqarnissaanut qulaajaanissat marluk naammassineqarnissaannut partiit tamarmik utaqqiumanngillat.
Nunanut Allanut Sillimaniarnermullu Ataatsimiititaliamit siunnersuummik suliaqarsimasumit aamma taamatut nalunaaruteqartoqarpoq.
Suliniut aallartinniarlugu nunat allat ilisimasaat akuutinneqarsinnaapput, ataatsimiititaliaq allappoq:
- Qulaajaanerup kinguartinneqannginnissaa misissuinerullu Kalaallit Nunaanni ilisimatusarfimmit ingerlanneqarnissaa, tamatumanilu nunat allat akuutinneqarsinnaanerat taakkulu immikkut ilisimasaasa atorneqarsinnaaneri, ataatsimiititaliap kissaatigaa.
Naalakkersuisut aaqqiissummut akuersaartut
Suliarinninnermi ataatsimiititaliap nunanut allanut, inuussutissarsiornermut niuernermullu naalakkersuisoq, Vivian Motzfeldt (S) apersorpaa, allagaqarlunilu akissuteqarpoq:
Ilisimatusarfik Nunattalu Katersugaasivia Allagaateqarfialu qulaajaanissamut tunngatillugu attavigineqarsimasut, taakkulu suliaqartussanik amigaateqarneq pissutigalugu qulaajaanissap kinguartinneqarnissaannik innersuussisimasut, Naalakkersuisoq ilaatigut ilisimatitsivoq.
Naalakkersuisup oqarnera naapertorlugu ilisimatusartunik nunanit allaneersunik aaqqiissuteqarnissaq aallaqqaammut isumaliutigineqarsimanngitsoq, kisianni siunnersuut ammaffigineqartoq oqaatigineqarpoq:
- Taamaaliornermi qulaajaanissamut kalaallinik ilisimatusartunik amigaateqarnermut taarsiullugu aaqqiissutaasinnaavoq, Vivian Motzfeldt allappoq, nangillunilu:
Ataatsimiititaliaq: Aki appasippallaarpoq
- Nunatsinni oqaluttuarisaanermik allattut sallersaattut Ilisimatusarfik suli isigineqartariaqarpoq, taamaattumillu aaqqiissutissat periarfissaasut eqqarsaatigalugit Naalakkersuisut ilisimatusarfik attaviginiarpaat. Naalakkersuisut Ilisimatusarfiup pisinnaasaasa annertussusaat tunngavigalugu kinguarsarneqarusunngillat, taamaattorli tamatumunnga tunngatillugu oqaloqatigiinnissaq ingerlakkusullugu.
Nunanut Allanut Sillimaniarnermullu Ataatsimiititaliaq qulaajaanissamut tunngatillugu akigitinneqarniartumut tunngatillugu oqaaseqarpoq.
Taassuma 4,5 aamma 6 mio. kr.-t akornanni akeqarnissaa Naalakkersuisunit naatsorsuutigineqarpoq, kisianni appasippallaarpoq, ataatsimiititaliaq naliliivoq.
Qulaajaanissamut siunnersuut pilersaarutit malillugit Inatsisartuni pingasunngornermi pingajussaaneerneqartussaavoq.