Arferit ilisimasaminnik imminut annaattarput

Qippoqqaat inuttulli piniariaatsinik nutaanik imminnut ilinniartissinnaapput, ilisimatusarnerup nutaap tamanna takutippaa. Taamaasillunilu arti imminut annaqataatitsivoq.

1980-ikkunni qipoqqaat erloqinartumik nerisassaaleqilerput, piniallammaavi, ammassat, ikileriarujussuarmata.

Tamanna pissutigalugu arferit eqqarsartariaqarput - taamaasiorpullu piniariaatsinik nutaanik nassaarlutik, imminnullu ilinniartillutik.

Skotlandimi the University of St. Andrews-imi ilisimatuut paasisimavaat nerisassarsioriaaseq nutaaq qipoqqaat tamarmiusut 40 procentiannut siaruaassimasoq.

Piniariaaseq nutaaq
1980 sioqqullugu ilisimatuut takusarsimavaat qipoqqaat ammassanniartartut immap iluani puaasartitsillutik. Puaasartitsinermikkut qipoqqaat ammassat "qassutinut" pisittarpaat, taamaattumillu piniariaaseq taanna taaneqartarpoq "puaasanik qassusersorneq".

Itineraniit immaap qaavanukartilluni arferup timini kaavitittarpaa puaasaliorlunilu. Taamaasilluni ammassat mattunneqartarput. Tassa puaasat atorlugit aalisagaararpassuit katersortarpai, piniaruminarsarlugit.

1980-imili ilisimatuut skotlandimeersut takuvaat arferit piniariaasiat allanngorluinnarsimasoq.

Immap iluani puaasartitsinatik arferit siullermik immap qaavani sarperujussuarminnik marlussoriarlutik anaasisarput, tamatumalu kingorna aqqarlutik "puaasanik qassusertarlutik".

Piniakkat nutaat nutaaliortitsipput
Ilisimatuut isumaqarput piniariaatsimut nutaamut pissutaasoq aalisakkat artit tobis ammassat ikileriarnerat ilutigalugu amerleriarujussuarnerannik.

Tobis immap naqqata aalasagaraa, qipoqqaallu piniariaasertik allanngortittariaqarpaat, piniakkatik nutaat pisarisinnaassagunikkit.

Taamaattumik ilisimatuut isumaqarput arferit sarpimminnik immap qaavanut sakkortuumik anaasisartut, taamaasillutik aalisakkat tobis immap naqqanit qaffatsinniarlugit, taamaasillutillu amerlasoorsuanngorlugit "puaasanik qassutiminnik" pisarisarlugit.

Nalissaqanngilluinnartoq
Sivisuumik ilisimaneqarsimavoq qipoqqaat immap iluani erinarsuumminnik, tassa imminnut attaveqariaatsiminnik, imminnut ilinniartittartut. Nutaarluinnaavorli immikkullu illuinnartuulluni takullugu arferit allaat ilisimasaminnik imminnut ilinniartittarnerat.

- Misissuinitta takutippaat kulturikkut ingerlatsitseqqinneq arferit amerlassusaannut qanoq pingaaruteqartigisoq - erinarsuutinik imminnut ilinniartiinnanngillat, aammattaarli piniariaatsinik imminnut ilinniartittarput, taamaasillunilu avatiminni allannguutit sunniutaannut naleqqussarsinnaallutik, Luke Rendell, University of St Andrews-imi biologi-mi lektori ilisimatoorlu oqarpoq.

Piniariaatsimik nutaamik eqqoriakkat tunngaveqarput ukiuni 30-ni qipoqqaat piniariaasaannik annertuumik malinnaasimanerit, tamatuminngalu ingerlatsisuusimavoq ilisimatooq Mason Weinrich, the Whale Center for New England-imeersoq. Arfeqatigiit arlalippassuit malinnaaffigisarnerisigut paasineqarpoq ilisimasanik imminnut ingerlatitseqqittartut.

Ilisimatusarnermili inuppassuit universitetinit assigiinngitsuneersut peqataasimapput.

'The missing link'
Ilisimatuut isumaqarput qulaajarsimallugu piniariaaseq qanoq arfeqatigiinnit allanut siaruaattarnersoq, arfeqatigiit akornanni peqatigiittarnikkut.

Arferit akornanni ilisimasanik ilikkakkanillu ingerlatitseqqittarneq inuit akornanni tamakkkuninnga ingerlatitseqqittarnertut ippoq.

»Nukiit, kulturinik ineriartortitsisut ilinniarfiginerusinnaavagut nammineq artitta avataanut qimerloorluta, piginnaasat taamaattut artini assingutit, uagut avatangiisitsinnit allaanerujussuarmik ineriartorsimasut, misissornerisigut, assersuutigalugu arferni«, Will Hoppit, ilisimatuut ilaat, oqarpoq.

Inuit piginnaasanik, misilittakkanik ilisimasanillu kingornussisinnaanerat nassuiaatissaavoq sooq uagut nunarsuarmi artini siuarsimanersaanersugut. Piginnaasalli immitsinnut ingerlateqqinnissaat qanoq ineriartortissimaneripput paasiuminaatsuuvoq, biologit, tarnip pissusianik ilisimatuut antropologillu paaserusutaat.

Tamannarpiaq pissutigalugu ilisimatusarneq nutaaq maligassiuisuuvoq, ilisimatuut isumaqarput, taamatut allappoq videnskab.dk