Nunatsinni sakkutuut umiarsuassaat siuartinneqarpoq

Siullersaatillugu taarserneqassaaq umiarsuaaqqat alapernaarsuutit nunngutaat "Tulugaq", umiarsuarmik alapernaarsuummik nutaamik Knud Rasmussen-itut angissusilimmik, aamma imaani ilisimatusarnermut atorneqarsinnaasumik, taarserneqartussaq. Taarserneqarnissaa 2014-imut siuartinneqarpoq.

Ukiunut talilmanut isumaqatigiissummi issittumi upalungaarsimanermut, misissuinermut misileraanermullu 376 millioner koruunit atugassanngortinneqarput kiisalu Issittumi iliuuseqarnerup annertusarnissaanut katillugit 360 millioner koruuninik atugassaqartitsisoqarluni. Aningaasaliissutit ilagissavaat Issittumi Sakkutooqarfiup 2013-imi 37 mio. kr.-ninik sipaarfigineqarneratigut, piffissami tassani katillugit 187 mio. kr.-nit sipaarutigineqassallutik.

I den femårige periode tilføres netto 376 millioner kroner til den arktiske beredskabsstyrke, analyser og forsøg samt en ramme på i alt 360 millioner til forstærket indsats i Arktis. En del af finansieringen hentes ved at nedskære Arktisk Kommando med omkring 37 mio. kr. i 2013, som akkumuleret giver 187 mio. i perioden.

Misissuinernut aningaasat ikinnerusut
Issittumili upalungaarsimanermut misissuinissanut misileraanissanullu aningaasaliissutissat naalakkersuisut 20-30 millioner koruuninik ikilisariaqarsimavaat, isumaqatigiinniarnermi aallaqqaammut saqqummiussanit 150 millioner koruuninit, illersornissamut oqaaseqartartup Marie Krarupip (DF) uppernarsarpaa.

- Umiarsuarmik alapernaarsuummik nutaamik helikopterinillu umiarsuarmiittunik nutaanik peqalissammat ulapungaarsimaneq pitsaanerulissaaq, Marie Krarup erseqqissaavoq.

Kalaallit sulisut amerlanerusut
Isumaqatigiissummi allassimavoq "Issittumi sakkutuut suliassaasa pingaarnerit isumagineranni" kalallit innuttaasut annertunerusumik peqataatinneqassasut. Sakkutuujusussaanerli pineqanngilaq.

- Oqaasertalersornera imaappoq, kalaallit oqaloqatigissagivut - tamannalu aallartimisaareerparput - qanoq isilluni kalaallit qallunaat sakkutuuini peqaarusunnersut, siullerpaamik Kalaallit Nunaanni unammilligassanut nutaatut, Nick Hækkerup oqarpoq.

DF: Atlantikup avannaani sakkutuujusussaaneq
- Tamanna nuannaarutigisorujussuuvarput, Marie Krarup sakkutuussarsiornermik suliniut pillugu oqarpoq.

Naalagaaffeqatigiinni atlantikup avannaamiut sakkutuujusussaatittalernissaat kissaatigaa, tamanna kalaallinut savalimmiormiunullu Issittumi konstabel-inngornissamut, befalingsmandinngornissanut sakkutuunullu naalagaaranngornissamut aqqutissaasinnaammat.

- Sakkutuujusussaanerup Savalimmiunut Kalaallillu Nunaannut annertusineqarnissaanik oqaloqatigiinnissaq kissaatigaarput. Savalimmiormiut kalaallillu sakkutuujusinnaannginnerannik tatiginninnginneq pissusissamisuunngilaq. Taamaasiortoqarpat ilaat pingaartumik sakkutuuni imarsiortuni sulissapput. Tamakkua atorfissaqartippavut. Issittumi Sakkutooqarfik kalaallinik amerlanerusunik sulisoqarusuppoq, Marie Krarup oqarpoq.

Sakkutuut suliassaanni Issittoq akulerutsinneqarnerussaaq
Maannangaaq Atlantikup avannaani sakkutuuni kalaallit savalimmiormiullu qanoq amerlatiginissaannik anguniaqartoqanngilaq, illersornissamut pisortaq, general Peter Bartram paasissutissiivoq.

Taassuma ilaatigut suliassaraa atortut suut - atortut sulisullu - Danmarkimiittut Kalaallit Nunaanni atorneqarsinnaanersut. Illersornissamut isumaqatigiissummi allassimavoq sakkutuut Issittumi sakkutooqarnikkut inuinnarnillu suliassatik attatiinnassagaat, ilaatigullu sakkutuunit tamanit atortussat Issittumut nuunneqarsinnaasut.

Kalaallit rangersit
2010-14-imut illersornissamut isumaqatiissummi issittumi suliniuteqarneq, sakkutooqarpalaarnerujunnaarluni upalungaarsimasutut taaneqarput. Malinniarneqarpoq "Canadian Rangers", piffissaq naallugu nunamik illersuisutut Canadallu avannarpasinnerusuanit innuttaasunik sulisulik.

2013 naatinnagu issittumi upalungaarsimasut inissiffissaanik, atortussaanik, ilinniagaqarnissaannik sungiusartarnissaannillu pilersaarusiortoqassaaq.

Helikopterit nutaat
Helikopterit Lynx helikopterinik nutaanik MH-60R Seahawk-inik taarserneqassapput, taakkulu 2016-18-imi tunniunneqassapput.

Imaatigut ajunaalernermi, pinartoqartillugu isumannaatsuunermullu upalungaarsimanerit Danmarkimi Kalaallillu Nunaanni 2015-imi allanngortinneqassapput, taamaasilluni suliassat radiokut attaveqarnerit radioqarfeqarnerillu naapertorlugit agguarneqassallutik. Nunatsinnulli tunngatillugu naatsorsuutigineqarpoq malitassap Kalaallit Nunaannut atorsinnaaneranik EU-mi eqqartuussiviup aalajangiinissaa utaqqineqassaaq.

Misissorneqassaaq nunatsinni annaassiniarnermut centralit pingasut tamarmik Nuummi Issittumi Sakkutooqarfimmut inissinneqarsinnaanersut. Kiisalu partiit isumaqatigiissuteqartut arfineq-marluk eseqqissarpaat immanik itersisersiuineq suli pingaartinneqarluassasoq.

Atugassarisat mersernartut
Partiit isumaqatigiissuteqartut isumaqatigiissummi toqqaannartumik allapput naatsorsuutigineqassanngitsoq Kalaallit Nunaanni annaassiniarnermut upalungaarsimanerup Danmarkimisut pitsaassuseqarnissaa. Sakkutooqarneq annertusineqaraluartoq Kalaallit Nunaanni ujaasinermik annaassiniarnermillu upalungaarsimanermi suli unammiligassaassapput atugassarisat mersernartut, immikkoortumi ilaatigut umiarsuarnik takornariartaatinik samminnitumi erseqqissarneqarpoq.

"Taamaattumik upalungaarsimaneq assersuutigalugu Danmarkimi upalungaarsimanermut sanilliunneqarsinnaanngilaq, ajutoornermilu ikiuiniarneq Danmarkimi taamatut ajutoornermi ikiuiniarnertut annertutigisinnaanngilaq", isumaqatigiissummi allassimavoq.

Nik Hækkerup erseqqissaavoq milliardinik sipaartoqaraluartoq sakkutuut aallartittakkat sipaarfigineqanngitsut, tassa sakkutuut soorlu Irak-imut, Afghanistanimut aammalu Det indiske Oceanimi imaani ujajaasunut aallartinneqartartut.