Akileraartarnermik allanngortitsineq

Ullumikkut Naalakkersuisut akileraartarnermut tunngassuteqartuni inatsisinik allanngortitsinissat tamanut ammasumik tusarniaassutigalugit nassiussorpaat. Tusarniaanermut akissutit tunngavigalugit Naalakkersuisut inatsisissatut siunnersuutit Inatsisartunut suliassanngortinniarlugit nassiunniarpaat. Inatsisinik allanngortitsinerit taakkuullutik akileraartarnermik allanngortitsineq kingunerissavaat, ilaatigut sulinermit akileraarutit 2013-imi 1 %-imik annikillisinneqassallutik.

- Iluarsaaqqinnerpassuarni ukiuni tulliuttuni soraarnerussutisianut, inunnik isumaginninnermut ineqarnermullu tunngassuteqartuni pilersaarutigineqartuni suliassat siullersaat matumani pineqarpoq. Tamakkuttaaq suliffeqarnermik iluarsaaqqinnermik ilinniartitaanerullu sulissutigineqarnerulerneranik ilaneqassapput. Iluarsaaqqinnerit tamarmiullutik kinguneriniassavaat uagut 2025-imi inuiaqatigiit atugarissaartut ullumikkut nalunngisavut aningaasassaqartillugillu ineriartortissinnaassagigut peqatigitillugulu naligiinnerulersillugit, Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq Maliina Abelsen oqarpoq.

Akileraartarnermik allanngortitsineq inuuniarnermut tunngatillugu oqimaaqatigiissaagaavoq

- Maannakkorpiaq akileraartarnermik allanngortitsineq isumaqarpoq sulinermik inuussutissarsiutillit amerlanerpaartaasa malugissammassuk akileraarutissat akilerneqareeraangata aningaasarsiaqarnerulernertik. Naalakkersuisut pingaartippaat akileraartarnermik allanngortitsinerup inuuniarnermut tunngatillugu oqimaaqatigiissaagaanissaa aamma naapertuilluartumik akileraartaaseqalissasugut, tassani aammattaaq sulinngikkaluarluni isertitat akileraarusersugaassallutik. Sulinikkut akileraarutit annikillisinneqarnerannut aningaasaliissutissat taamaammat nassaarineqassapput, ullumikkut akileraarusersugaanngitsunik imaluunnit annikitsuaraannarmik akileraarusersugaasunik allanik akileraarusiinikkut. Tamatumani assersuutigineqarsinnaapput utaqqiisaasumik inigisat akileraaruserneqartalernerat aamma inuuniarnermut tunngatillugu equngasumik tapiissutaasartut ullumikkut akileraartarnitsinnut ilaasut killilerneqarnerat, Maliina Abelsen nangilluni oqarpoq.

Aningaasaliinissaq inuiaqatigiillu atugarissaartut ineriartortinneqarnissaat
-Akileraartarnermillu allanngortitsinerup sunniutissaa pingaarnerpaaq tassaavoq, taanna iluarsaaqqinnernut allanut ilanngukkaanni 2025-imi inuiaqatigiit atugarissaarfigisavut aningaasalersussallugit ineriartortissallugillu akissaqarnissatsinnut iluaqutaassagami, oqarpoq.

- Akileraartarnermik allanngortitsineq aallariarnerinnaavoq ingerlaqqissaagullu ullumikkut siunniussimasagut aqqutigalugit. Taamaaliornikkut qulakkeerneqassaaq qajannaatsumik naapertuilluartumillu akileraartaaseqalernissarput, tassani isertitaqarfiusartut amerlanerusut akileraaruserneqartalissammata, soorluttaaq inuiaqatigiit pisariaqartinneqartutut ineriartortinneqarnissaannut tunngavissarissaarnerulissasugut, Maliina Abelsen oqarpoq.

Suliffeqarnikkut illuatungeriit

Akileraartarnermik allanngortitsinissaq suliffeqarnermi illuatungeriit oqaloqatigiinnerisa siullertut tigussaasumik inerneraat.

-Naalakkersuisuni naammagisimaarparput suliffeqarnermi illuatungeriinnik oqaloqateqartarnerit ingerlasinnaasimammata. Peqataasut tamarmik pitsaasumik kingunissalimmillu oqalliseqataasarput. Tamarsuisa isumaqatigiissutigisarsimanngilagut. Kisiannili peqataasut tamarmik tusarnaartarput akunnerminnilu qasukkaasariaqartarlutik. Taamatuttaaq Naalakkersuisunut pingaaruteqarsimavoq anguniakkat aalajangiusimanissaat, tassalu inuuniarnermut tunngatillugu oqimaaqatigiissaakkamik akileraartarnermik allanngortitsisoqarnissaa, akileraariaaserput patajaallisarlugu naapertuilluarnerulersillugulu pisariaqartinneqartutut ineriartornermut iluaqutaasinnaanngorlugu. Tamanna iluatsippoq, iluarsaaqqinnissamillu suliassat allat pillugit pingasuulluni oqaloqatigiittarnerit ingerlaqqinnissaat isumalluarnarpoq, Maliina Abelsen naliliivoq.

Paasissutissat
Akileraartarnermik allanngortitsinissaq suliassanut ukununnga tunngassuteqarpoq:

Qaleralinnik akitsuusiineq (avataasiortunut pisassiissutit tunineqartanngitsut) 25,5
Sinneqartoorutinik isumakkeerinnittarnernik ingerlaannartumillu isumakkeerinnittarnernik annikillisitsisarnermik atorunnaarsitsineq 17,0
Namminersorlutik inuussutissarsiortut nalikilliliisarnerinik killiliineq 4,5
Ernianut ilanngaasiineq (10 pct.-imik ilanngaasiinerup nalinganik annikillisitsineq) 12,0
Utaqqiisaasumik inigisanut akileraarusiineq 5,4
Motorinut akitsuutit (biilinut 900-1500 kg akornanniittunut saniatigut akitsuusiinerit) 3,2
Angallatit nuannaariartaatit eqqunneqarnerannut akitsuutit 5,0
Katillugit 72,6

Siuliiniittunit ataavartumik pissarsiarisartagassat ukiumut 72 million koruuniupput, akileraarutit 1procentpointimik appartinneqarnerata aningaasalersorneqarneranut atorneqartussat.

Ukiuni siullerni akileraartarnermik allanngortitsinerup sunniutai 72 mio. koruuninit amerlanerussapput, tassami pingaartumik nalikilliliisarnermut malittarisassat nutaat piffissami ingerlariaqqiffiusumi amerlanerusunik pissarsissutaasassammata. Naalakkersuisut siunnersuutigaat ”sinneqartoorutit” 15-18-inik ukiulinnut meeqqat atuarfianneereernerminni suli ilinniarnermik aallartitsisimanngitsunut suliniutit aningaasalersorneqarnerannut suliffeqanngitsunullu suliniutit aningaasalersorneqarnerannut atorneqassasut. Siunertaavoq ilinniartitsinikkut piginnaasanillu ineriartortitsinikkut inuusuttortavut suliffeqanngitsortavullu ullumikkut sulisartut allaneersut suliffiini suliffeqalernissaannut piareersassagivut. Sulissutigisassat tamakku aammattaaq suliffeqarnermi illuatungeriinnut oqaloqatiginnissutigineqassapput, Maliina Abelsen oqarpoq.

Akileraartarnermik allanngortitsinissaq pisariaqarpoq

Akileraartarnermik allanngortitsinermi patajaattumik akileraaruseeriaaseqarnissamut alloriarneq pingaarutilik siulleq, atugarissaartuunitsinnik 2025-mi aamma aningaasalersuisinnaasoq pivoq. Isertitaqarfiusartut ullumikkut akileraaruserneqarsinnaanngitsut imaluunniit annikitsuaqqamik akileraaruserneqartartut nalimmassarneqarnerisigut akileraartarneq isertitaasartunut amerlanerusunut siaruarterneqarpoq. Taamaammat atugarissaartuunitta siunissami aningaasalersorneqarnissaanut sulinitsinnut akileraarutigisartagatta qaffanneqarnissaa pisariaqanngilaq.

Akileraartarnermik allanngortitsinikkut akileraartariaaseq tamanut tulluunnerusoq inuuniarnermullu tunngatillugu oqimaaqatigiissagaanerusoq anguneqassaaq. Akileraartarnikkut toqqaannanngitsumik tapiissutaasartut assigiinngitsut killilissavagut, soorlu nalikilliliingaatsiartarnerit erniatigullu ilanngaassingaatsiartarnerit isertitaqqortuut iluaqutigisartagaat.

Pingajuattut akileraartarnermik allanngortitsinikkut inuiaqatigiinni siunissami ineriartortitsinissamut atugassarititaasut pitsaanerusut pilersinneqassapput. 15-18-inik ukiulinnut ilinniagaqarnermik aallartitsisimanngitsunut suliniutit pisariaqartinneqartut maannakkorpiaq aningaasalersorneqarput. Aamma suliffeqanngitsut piginnaanngorsarniarlugit aningaasalersuivugut, tassa suliffinnik ullumikkut allamiunik inuttaqartunik suliffeqalernissaannut piareersimatilerniarlugit. Aammattaaq sulinermi isertitanik akileraarusiisarnerup appartinneqarnera ilutigalugu siunissami ineriartortitsinissamut atugassarititaasut annertusarpagut. Tamatuma inuit sulisut akissarsiaqarnerulersissavai. Ilinniagaqarnissaq pilerinarnerulissaaq, tassa ilinniagaqarsimaneq nalinginnaasumik qaffasinnerusunik akissarsiaqartitsisarmat. Minnerunngitsumillu naggataagut inuusuttortatta ilinniareerlutik Nunatsinnut uternissaq pilerinarnerulertissavaat, soorlu aamma siunissami inuussutissarsiutini siuariartorfiusussani atorfinnut sulisussanik pisariaqartitatsinnik sulisussarsiniarnissaq ajornannginnerulissasoq.

Akileraartarnermik allanngortitsinikkut Nunatta 2025-mi ilinniarluarsimasunik sulisoqarnissaa taperserneqarpoq. Sulisinnaasut naligiinnerulersitsiartorneq ilutigalugu ullumikkut ilisimasatsitut atugarissaartuunitsinnik aningaasalersuisinnaasut annertusaasinnaasullu, naalakkersuisut tikkuarpaat.

Iluarsaaqqinnerit allaat

Naalakkersuisut 2025-mut pilersaarut ataatsimoortoq maannakkorpiaq suliaraat, taanna 2012-imi ukiakkut katersuuttoqannginnerani saqqummiunneqassaaq.

- Pilersaarummi tassani aaqqissuusseqqinnermi suliassanut nassuiaat Inatsisartuni aalajangiussassatut saqqummiunneqannginnerani suliffeqarfinnik peqateqarluta oqaloqatigiissutiginissaa kissaatigaarput.

Naalakkersuinermi aningaasaqarnikkut nassuiaatip 2012-imi upernaakkut katersuunnermi saqqummiunneqartup aaqqissuusseqqinnermi ingerlatassat pingasut ukua takutippai:

Siullermi UKA 2012 siunertarineqarpoq, akileraarutillu appartinneqarnissaannut ingerlariarfissamut siullermut tunngassuteqarluni.

Aappaani UKA 2013 siunertarineqarpoq, pensioninillu aamma aningaasaatinik akileraarusiisarnermut tunngassuteqarluni.

Pingajuanni 2014 2015-inilu siunertarineqarput, isumaginninnermilu tunniuttakkanik, ineqarnermik akileraartarnermillu aaqqissuusseqqinnermut tunngassuteqarluni.

Taakkuattaaq suliffeqarfeqarnermik aaqqissuusseqqinnermik inuiaqatigiinni ineriartortitsinissamut tapertaasinnaasumik ilaneqassapput.

Suliniaqatigiiffiit

Aaqqissuusseqqinnerit piareersarneqarnerannut suliffeqarfiit peqataatinneqarnissaat Naalakkersuisunut pingaaruteqarpoq. Tamatumani qulakkeerneqassammat, inatsimmut tunngatillugu suliat tusarniaassutigalugit nassiussorneqannginneranni aamma Inatsisartuni akuerisassanngortinneqannginneranni, aaqqissuusseqqinnerit ataasiakkaat innuttaasunut suliffeqarfinnullu immikkuualuttutigut pingaarutaasa kingunerisinnaasaasalu erseqqissarneqarnissaat paasinarsarneqarnissaallu. Tamanna aqqutigalugu suliffeqarfiit aaqqissuusseqqinnermut sunniuteqarsinnaanerat qulakkeerneqassaaq.

Akileraartarnermik allanngortitsineq pillugu oqallinnermut Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiat peqataavoq aamma sulisartut kattuffiisa tungaannit SIK, IMAK aamma ASG peqataapput.

Suliffeqarfiit peqataatitassaat kikkuussanersut peqataatitaqartussanit aalajangerneqartarpoq, sammisassallu suunera apeqqutaatillugu peqataatitat allanngorarsinnaapput. Ilaatigut pensionit aaqqissuuteqqinneqarnissaasa oqallisigineqarnerannut pensionskarsit peqataanissaat pissusissamisuussaaq, naalakkersuisut isumaqarput.