Meeqqat tutsarluttut iliuuseqarfigineqanngillat
Los Angelesimi tutsarlunneq pillugu ataatsimeersuarnermi kalaallit meerartaat oqaluuserisanut ilaapput, kalaallit meeqqat akornanni ajornartorsiutit annertunerujussuusut misissuinerup nutaap takutinnikuuaa.
Naak kalaallit meeqqat atuartut tutsarlunnermik uppernarsarneqarsimasuni nunarsuarmi amerlanerpaagaluartut, peqqinnissaqarfik aalajangersimasumik iliuuseqarnissamik suliniuteqarsimanngilaq.
Danmark aamma programmeqanngilaq, kisianni kikkut tamarmik katsorsartinnissamut, suliaritinnissamut imaluunniit tusartaatitaarnissamut meeqqat pisariaqartitsippata periarfissaqarput. Kalaallit Nunaanni taamaattoqanngilaq, naak meeqqat amerlanerit tusaaniarnermikkut ajornartorsiuteqaraluartut.
Los Angelesimi ataatsimeersuarnermi Malene Demantip, Ilisimatusarfimmi aamma Københavnip Universitetiani Ph.d.-mik ilinniagaqartoq, kalaallit angajoqqaat siutitigut ajornartoriutit pillugit paasinninnerannik apersuilluni misissuineq saqqummiuppaat.
Katsorsarneqarneq ajornartorsiutinut iluaqutsiinngitsoq, aamma peqqinnissaqarfimmut tatiginnikkunnaarnermik angajoqqaat oqariartuuteqarput. Tamatuma saniatigut meeqqat tusaaniarnerat atuarnerannut sunniuteqarneranik angajoqqaat ernumassuteqarnerarput, kisianni aamma siutitigut ajornartorsiutit ilaqutariit tamarmik sunniuteqarfigisaraat.
Siullermik illoqarfimmi aaqqissuisoqaraangat, soorlu timersortarfimmi peqataasarpugut. Kisianni tamakkununnga peqataasarunnaarnikuuvugut, aamma inuuissiortunut kaffisortitsisunullu aggissaarnikuuvugut. Uaguunerusarpugut. Inuimmi allat akornannut pigutta, meeqqap siutai tipeqarnerarlugit oqaasertaliisussat. Salittannginnerannik pissuteqarpa?
Nakorsaq Ramon G. Jensen, Rigshospitalimi siutinut-qinngamut-qungatsimut immikkut ilisimasalik, kalaallit meeqqat atuartut 1851-it misissorneqarnerannik nutaamik saqqummiivoq, atuarfimmi misissuineq (HBSC) sinnerlugu, tassani meeqqat 13 procentii atuarfimmi malinnaaniarnerminnut ajornartorsiuteqarlutik tutsarlunnerminnik akissuteqarput.
Preben Homøe, Ilisimatusarfimmi aamma Københavns Universitetimi professori oqarpoq:
- Kalaallit Nunaanni siutikkut ajornartorsiutit pillugit ukiorpassuarni allaatigisarpagut, kisianni meeqqat angajoqqaallu siullermeerlutik siullulluni inuuneq pillugu namminneq oqaluttuarput. Ajornartorsiutillu ilimagisatsinnit annertunerusut paasinarsivoq.
Tutsarlunneq oqaluuserisassanngortinneqarpoq.
Misissuinerit peqqinnissamik suliaqartut ataatsimeersuarneranni Nunamedimi oktobarimi 2019-imi saqqummiunneqassapput, tassani siutit-qinngap-qungatsillu nakorsaat siullunneq aamma tutsarlunneq oqaluuserisassanngorteqqinniassavaat, Nuummi siutit-qinngap-qungatsillu immikkoortoqarfia suleqatigalugu.
- Kalaallit peqqinnissaqarfiat aamma politikerit ajornartorsiummik matuminnga, Kalaallit Nunaanni immikkuullarissuusumut tigusinissaat neriuutaavoq. Siulluutit arlallit katsorsarneqarnissaannut periarfissat arlaliupput, kisianni maanna Kalaallit Nunaanni neqeroorutigineqanngillat. Pinaveersaartitsinerit aallartinneqanngillat aamma Kalaallit Nunaanni ilinniartitsisut ilaqutariillu tutsarlunnerup annertussusaa imaluunniit qanoq iliuuseqarfiginissaa ilisimanngilaat, Ramon G. Jensen Sermitsiaq.AG-mut oqarpoq.