Inuuniarnermi atukkat peqqinnissaqarfillu pitsaanerusut utoqqaat Danmarkiliassutigisarpaat

Utoqqaat amerliartuinnartut Nunatsinnit Danmarkimut nuuttarput.

Inuit Nunatsinni inunngortut 32-t 1993-imi Kalaallit Nunaannit nunanut allanut nuussimasut, Naatsorsueqqissaartarfimmit kisitsisit takutippaat. 2016-imi taakku 195-inut amerleriarput.

Maanna etnologimi Københavns Universitetimi specialimik ilinniagaqartup Marie Dylovip, sooq utoqqaat nuunniarlutik aalajangertarnersut misissorsimalerpaa.

Nuunnerit pilersaarusiorluakkat aamma tassanngaannartut

Utoqqaat specialiliornermi apersorneqartut nuunnertik assigiinngitsunik tunngavilersuuteqartittarpaat. Ilaat qallunaamik aappaqarput, ukiorpasuarnilu aapparisap angerlarnissaanut ‘’tullinnguuttarlutik’’. Allat naatsorsuutiginngisamik pissuteqarlutik nuuttarput, soorlu Danmarkimi ilaquttaminnik toqusoorlutik imaluunniit danskimut asannillutik.

Naak nuuttarnerit pilersaarusiorluagaasaraluarlutik aamma tassanngaannartaraluarlutik, tunngaviusumik pissutaasut assigiittarput, tassa Danmarkimi soraarninngorneq utoqqarnut pilerinarnerusarami. Aningaasarissaarnerunissaq, silaannaap kiannerunera, peqqinnissaqarfik aaqqissuussaalluarnerusoq aamma Danmarkimi kulturikkut annerusumik sammisaqarnissaq pilerisutsitsisarpoq.

Utoqqaat inuusuttunit allaanerusunik nuunnerminnut pissuteqartarput

Utoqqaat Nunarput qimallugu Danmarkimut inuusuttunut sanilliullutik nuunnerminni iluaqutissat amerlanerusut takusinnaasarpaat. Nunatsinni siornatigut ajornartorsiutaasimanngikkaluartut utoqqaliartornermi aporfinnik pilersitsisinnaapput, taamaalillunilu Danmarkimi inuuneq pilerinarnerulersuusisinnaalluni.

Assersuutigalugu silaannaq nillertoq aamma nunap maninngitsup utoqqaat sumiiffimminni angalaarniarnerannut ajornakusoortitsisarpoq.

Amerlanerillu utoqqaliartortillutik peqqinnissaqarfik inuusunnerminnut sanilliullugu pisariaqartinnerulertarpaat. Danmarkimi maninnerusumi aamma kiannerusumi angalanissaq ajornannginnerusarpoq aamma peqqinnissaqarfik amerlanerusumik immikkut ilisimasaqarfiuvoq, pisariaqartitamillu ikiorneqarnissaq ajornannginnerulluni.

Soraarnerussutisiat amerlanerusut inuuniarnermullu aningaasartuutit appasinnerusut

Kisianni utoqqaat nuunnissaminnut aalajangernerannut silaannaq aamma peqqinnissaqarfik kisimik sunniuteqarneq ajorput. Qaffasinnerusumik soraarnerussutisiaqarnissamut periarfissaq, kiisalu Danmarkimi inuuniarnermut aningaasartuutit appasinnerusut utoqqaat aningaasanik atorsinnaasaannik qaffasinnerutitsisarput, taamaalillunilu inuuniarnermut atukkat pitsaanerusarput, tamannalu amerlasuunut annertuumik sunniuteqartarpoq.

Pitsaanerusumik aningaasaqarneq ilaquttat tikeraarlugit Kalaallit Nunaannut angalasinnaanermut amerlasuunut periarfissaqartitsisarpoq, tamatumalu saninatigut Danmarkimi najugaqaraanni Europap nunarsuullu sinneranut angalanissaq akikinnerusarpoq.

Illoqarfimmut allamut pineq nukinnik piffissamillu atuiffiusarpoq

Naak Danmarkimi aningaasaqarnerup, silaannaap aamma peqqinnissaqarfiup soraarninngorluni inuuneq Nunatsinnut sanilliullugu oqinnerusutut isikkoqartikkaluaraa, najugarisaq ilisarisimasallu qimanneri ajornakusoorsinnaasarpoq.

Naak utoqqaat amerlanerit Danmarkimi ilaqutaqarlutillu attaveqarfeqaraluarlutik, nutaamik ilisarisimasartaartornissaq nukissanik atuiffiusarpoq. Kalaallit Nunaanni utoqqaat ilassineqarlutillu qungujunneqartarput, Danmarkimi inuppassuit akornanni inuinnartut misigisimasarput, tamannalu misigisaq oqimaassinnaasarpoq.

Najuqarfigisami nutaami sumiiffimmi peqatigiiffinnut ilanngunneq iluaqutaasinnaasarpoq, unnukkut atuarneq imaluunniit kalaallit peqatigiiffiini illuiniluunniit aaqqissuussanut peqataasarnerit aamma iluaqutaasarlutik.