Inuttut sananeqaatit pillugit ilisimalikkat nutaat tupaallatsitsisut
Ilisimaneqarluartuuvoq Kalaallit pingaarnertut inunnik (inuit) siuaasaqartut,kalaallillu aamma Europamiunik siuaasaqartut. Ilisimatusarsimanerulli takutippaa, Europamiunikdanskiunngitsunik siuaasaqarnermut takussutissaqarpianngitsoq.
Oqaluttuarisaanermi siusissukkulli Europami nunanut allarpassuarnut
atassuteqartoqartarsimavoq, aamma innuttaasut ilisimatusartullu ikinngitsut
kalaallit siuaasaasa Europamiut ilarpassui arfannianit pukkitsormiunit, nunasiaataarinnittunit Norgemiunit aamma/imaluunniit ajoqersuiartortitanit tyskinit naggueqarsorinnissimanerat eqqortuungitsoq.
- Isummiunneqartumut tamatumunnga akerliusumik ilisimatuutut misissuinermi matumani paasineqarpoq Europamiunik danskiunngitsunik siuaasaqarnermut takussutissaqarpianngitsoq, Ilisimatusarfimmit Københavns Universitetimiillu tusagassiorfinnut nalunaaruteqarnermi ilisimatitsissutigineqarpoq.
Inuttut sananeqaatit
Taamatut inerniliiusoqarneranut tunngaviuvoq, kalaallit 10%-ingajaasa inuillu Europami
nunanit assigiinngitsunit 14-ineersut inuttut sananeqaataannik misissueqqissaarluni,
naatsorsueriaatsit torrallataasut nutaat Tuluit Nunaanni suleqatigisartakkatsinnit
ineriartortinneqarsimasut atorlugit misissuisoqarsimanera.
- Aaqqissuussatsinni paasisatsinnut ilaavoq inuppassuit isumaqartut arfanniat, ilaatigut
Hollandimeersut, siuaasamik Europamiut ilarujussuarissagaat. Ilisimatuutulli misissuinermi
Hollandimiunit, Portugalimiunit tyskinillu kingoqqisoqarneranut takussutissaqarpianngilaq, Ida Moltke, Københavns Universitetimeersoq oqaluttuarpoq.
Misissueqataasimasup Aviaja Hauptmannip Ilisimatusarfimmeersup ilisimatusarsimanerup oqaluttuarisaanitsinnik ilisimasaqarnerulersitsinera pingaartippaa:
Oqaluttuarisaaneq
- Ilisimatuutut misissuineq manna kalaallit isiginnittaasiannik aallaqqaataaniilli atuilluni immikkut ilisimasallit Kalaallit Nunaanneersut Danmarkimeersullu ilisimatusarnermi
suleqatigiilluarfigisimavaat. Tamatuma kinguneranik DNA-nik misissuinerni paasisat
oqaluttuarisaanermut naleqqiussilluni nassuiarneqarsinnaasimapput, tamakkulu soqutiginartunik paasisaqarfiusinnaapput oqaluttuarisaanitsinnik inuiattullu taakkunannga qanoq sunnerneqarsimanitsinnik paasinninnissamut iluaqutaasussanut ilaalluarsinnaasunik.
Misissueqataasimaup allap Ryan Waplesip Københavns Universitetimeersup oqaatigaa, misissuineq soqutiginarsimasoq Kalaallit Nunaanni inuit soqutiginartitaat aallaavigineqarsimammata.
- Paasisatsinnik misissueqqissaarnerput sioqqullugu kingornalu Kalaallit Nunaanni attaveqateqarumalluta aaqqissuussaqarpugut, inuillu ilaquttamik oqaluttuarisaanerannik siuaasaannillu qanoq ilisimasaqartiginerat takullugu ajalusoornaqaaq. Aammattaaq innuttaasut kalaallit namminersortut ingerlatsivii aqqutigalugit DNA-minnik misissuititseqqammersimasut siuaasamittulli nalunaarutigineqarsimasunik qanorpiaq paasinnissanerlutik nalornissutiginnittut amerlapput, tamannalumi Kalaallit Nunaannisut immikkuullarissunik innuttaasulimmi paasiniaavigiuminaassinnaavoq, Ruyan Waples oqaluttuarpoq.
Misissueqatigiissimasut
Ilisimatitsissutigineqarpoq, ilisimatusartut Københavns Universitetimeersut, Ilisimatusarfimmeersut, Nunatta Katersugaasivianeersut Allagaateqarfianneersullu, University College Londonimeersut, Steno Diabetes Center Copenhagenimeersut Syddansk Universitetimeersullu suleqatigiillutik misissuisimasut.