Imminut toqussimasoqartillugu qimagaasut: Aliasunneq napparsimalersitsigaangat

Inuit amerlanerpaartaat inuunerminni aliasunneq misigisussaavaat. Aliasunneq inuunermut ilaavoq.

Det Nationale Sorgcenterilli nalunaarusiaani “Sorg i Grønland”-imi (Aliasunneq – Kalaallit Nunaanni, aaqq.) inerniliunneqarpoq aliasunneq aliasunnermilu qisuariaatsit eqqumaffigineqanngippallaartut. Aliasunnermi aliasunnerinnaanngilaq.

Pingaartumik aliasunnermi qisuariaatsit paasiuminaassinnaasut katsorsarneqarnissamik pisariaqartitsisunngortitsisarput. Aliasunnermi qisuariaatsit paasiuminaatsut pilersarput qanigisaq inuunermi nalinginnaanngitsumik toqquteqaraangat. Soorlu imminut toquttoqartillugu, toqutaasoqartillugu ajutoornermilu ajunaartoqartillugu.

Nalunaarusiaq naapertorlugu inuit qimagaasat 10 procentiisa 20 procentiisalu akornanniittut aliasunnermi paasiuminaatsunik qisuariaateqartarput, taakkulu katsorsarneqarnissamik pisariaqartitsilersarlutik. Kamanneq, sininniarnermi ajornartorsiuteqarneq, nererusussutsimi allanngortoqarneq, eqqissiviinneq, malinnaaniarnermik ajornartorsiuteqalerneq isumassaarutsitsisalernerlu ersiuterpassuit ilagiinnarpaat.

- Nalunaarusiap uuma ilimanarsisilluinnarpaa Kalaallit Nunaanni aliasunnermik qisuariaatsit paasiuminaatsunik nalaataqartoq katsorsarneqarnissamillu pisariaqartitsisut amerlasinnaasut, qanoq iliortoqartariaqarlunilu, allassimavoq.

Misissuineq

Misissuineq Det Nationale Sorgcenterimit, Center for Folkesundhed i Grønland suleqatigalugu ingerlanneqarpoq. Immikkut ilisimasallit, ilisimatusartut, peqqinnissaqarfimmi suliaqartut, ilinniartitsisut inunnillu isumaginninnermi suliaqartut, kiisalu palasit, politiit allallu misissuinermi apersorneqarput.

Apersorneqarsimasut illoqarfinni sisamaninngaanneersuupput. Tassa Nuuk, Sisimiut, Qaqortoq Tasiilarlu peqataatinneqaramik. Apersorneqartullu ilaat illoqarfiit taakku sisamat ilaanni nunaqarfinninngaanneersuullutik.

Inerniliineq

Nalunaarusiami inerniliunneqarpoq pisariaqartumik suliniuteqartoqartariaqartoq, inuit aliasunnermi paasiuminaatsunik qisuariaateqartut katsorsarneqarnissaat siunertaralugu.

Pingaartumik inuit qanigisaminni imminut toquttoqarsimatillugu aliasunnermik sakkortuumik katsorsarneqartariaqartumillu nalaataqartarput.

- Imminut toquttumut qimagaasoq aliasunnermik sakkortuumik, paasiuminaatsumillu aqqusaagaqarnissaa ilimanarnerulersarpoq. Aliasunnerullu sakkortuup, paasiuminaatsullu imminut toqunnissamut aarlerinartorsiorneq annerulersittarpaa.

- Annaasaqarneq aliasunnerlu ajornartorsiutini annikinnerusumik isigineqarput, ajornartorsiutissaanngitsutut inuunermilu ilaaginnartussatut isigineqarlutik, tassa kikkut tamarmik taama nammataqartussatut isigineqarlutik. Inuullu tarnikkut ilungersuuteqalersinnaaneranut, aliasunneq peqqutaasinnaasutut ilimagineqannginneruvoq, allassimavoq.

Suliniutit pisariaqartutut taaneqartut uku innersuunneqarput:

• Aliasunnermi katsorsartissinnaanerup, ataavartup, immikkuullarissup kultoorimullu tulluarsarneqarsimasup ineriartortinneqarnissaa (siullermik pingaarnertut imminut toqussimasunut qimagaasunut, meeqqanut inuusuttunullu sammitinneqartussaq).
• Pinaveersaartitsinissaq aliasunnermilu katsorsarneqarnissaq ukkatarineruniarlugu suliaqartut tarnikkullu katsorsaasartut neqeroorutaannik ataqatigiissaarilernissaq.
• Aarlerinartorsiortunik ujaasinermi, pitsaaliuinermi, ilisarsinnaalernissaq katsorsaasinnaalernissarlu anguniarlugit suliaqartunut katsorsaanermullu malittarisassanik ineriartortitsinissaq atuutsitsilernissarlu.
• Aliasunnermik nalaataqartunut attuumassuteqartut pikkorissarneqarnissaannut oqaloqatigineqartarnissaanullu pilersaarummik inerisaanissaq, aliasunnermillu nalaataqartunut neqerooruteqarnermi suliaqartut amerlanerulernissaat annertunerulernissaallu.

Sulinerup tulleriiaarneri

Pisariaqartumik suliniuteqarnerup pingasunut agguarneqarnissaa nalunaarusiami aamma nalilerneqarpoq.

Suliap pingasunngorlugu aggorneqarnissaa ima innersuunneqarpoq:

1. Meeqqat inuusuttullu ukkanneqassapput
2. Imminut toquttoqarnerani qimagaasut, ukiut apeqqutaatinnagit, ukkanneqassapput
3. Suliaqartut akimorlugit ataqatigiissaakkamillu aliasunnerup nalaanneqarnerani upalungaarsimasussanik pilersitsinissaq