Ilisimatusartut tupaallattut: Kalaallit meeqqat inuusuttullu nunarsuarmi aalanerpaat ilaanniittut
Kalaallit meerartaat inuusuttaallu ullormut aalasarnerminni nunarsuarmi timimik aalatitsinerpaat ilaanniipput, Danmarkimi nunatsinnilu innuttaasut peqqissusaannik ilisimatusarfik taama inerniliivoq.
Naalagaaffiit Peqatigiit peqqinnissaq pillugu suleqatigiiffiata WHO-p ullormut akunnermi ataatsimi akunnattumik sakkortussusilimmik imaluunniit sakkortuumik timimik aalatitsisarnissaq innersuussutigaa. Meeqqat atuartut 56 procentii innersuussummik naammassinnipput.
- Inernera tupinnaannarpoq, pingaartumik meeqqanut inuusuttunullu nunanit allaneersunut sanilliukkaanni.
Nunatsinni peqqinnissaq pillugu ilisimatusarfimmi ilisimatusartuuneq, Christina Schnohr, Statens Institut for Folkesundhedimeersoq taama oqarpoq.
Kalaallit meeqqat atuarfianeersut 11-16-it akornanni ukiullit 72-it sapaatip-akunneranik sivisussusilimmik aalanermik nalunaarsuisumik nissumigut nipititsiffigineqareernerisa kingorna taama oqariartuuteqarpoq, ilisimatusartut tassani meeqqat inuusuttullu ullormut qassinik allortarnersut aamma qanoq sivisutigisumik uninngasarnersut misissorpaat.
Danskinit svenskiniillu marloriaammik aalanerusut
Tamatuma inernera Nunatsinni peqqissutsimut ilisimatusarfimmi ilisimatusartut oqarnerat naapertorlugu taakkununnga tupaallannarpoq. Tassami kalaallit meeqqat inuusuttullu nunarsuarmi aalanerpaat ilaanniinnerannik isumaqarpoq.
Atuartut ullormut akunnerni arfinilinnit minutsinilu 36-nik sivisussusilimmik uninngasarput.
Danmarkimi assinganik periuseqarluni misissuinerup takutippaa, danskit atuartut 26 procentii WHO-p innersuussutaanik naammassinnittut. Agguaqatigiissillugu ullormut akunnerni aqqanilinni minutsinilu 16-inilu uninngasarput.
Kalaallit atuartut taamaalillutik danskinut atuartunut sanilliullutik marloriaammik aalanerusarput. Sverigemi 11-nik ukiullit 26 procentii aamma 15-inik ukiullit 9 procentii innersuussutinik naammassinnipput. Canadami 33 procentii innersuussutinik naammassinnipput, Kinami 34 procentii.
Nunatsinni attaveqaatit
Timersoqatigiit Kattuffiata nunatsinni innuttaasut 2030-mi nunarsuarmi aalanerpaanissaannik annertuumik anguniagaqarpoq.
- Inuusuttut aalasarnerat naapertorlugu angujartuaarneqarpoq, ilisimatusartuuneq Christina Schnohr oqarpoq.
Taama nunatsinni aalasoqartiginera attaveqaateqarnermik ilaatigut pissuteqartoq, taanna isumaqarpoq, tassami innuttaasunik angallassineq siammarneqarluarsimanngimmat, taamaattumillu amerlasuut pisuttarput imaluunniit sikkilertarput. Pissutaasoq pingaarutilik alla tassaavoq, inuit silamiinnerullutillu pinngortitami aalanerusarnerat.
- Kalaallit Nunaanni silamiittarneq siuarsaataasut ilagilluinnarpaat. Pinngortitamiittarneq ileqqorineqarpoq, piniariartoqartarluni imaluunniit ilaquttat ikinngutillu peqatigalugit qaqqanut pisuttuartoqartarpoq, taamaattumillu aalanerusoqartarluni.
Ilanngullugu oqarpoq:
- Tamatuma saniatigut atuartut atuarnerup nalaani aalasartut takuneqarsinnaavoq, tassani anillutik aalasarput, Christina Schnohr oqarpoq.
Misissuineq naapertorlugu nukappiaqqat niviarsiaqqanit aalanerusarput. Nukappiaqqat 63 procentii aamma niviarsiaqqat 50 procentii WHO-p innersuussutaannik naammassinnipput.