Ilisimatusarneq: Imminut toquttarneq qaammarsaarpalaartumik eqqartorneqartassaaq

Danmarkimi imminut toquttarneq pillugu tamanut ammasumik oqaloqatigiittarneq pillugu oqallinneq annertooq maanna ingerlanneqarpoq. Sammisaq pillugu tusagassiuutit qanoq allaaserinnittarnerat annertuumik sunniuteqartartoq, ilisimatusarnerup takutippaa.

Imminut toquttarneq ingammik paasissutisseerpalaartumik aamma ajunngitsumik siunertalimmik eqqartorneqarnissaa pingaaruteqarpoq, Trine Banke d'Andrade, Center for Selvmordsforskningimi ilisimatusarnermut tunngasumik sulisoq aamma ilisimatooq taama oqaluttuarpoq.

Videnskab.dk taama allaaserisaqarpoq.

Sammisap eqqortumik suliarineqarnissaa tunngaviuvoq.

- Imminut toquttarneq pillugu isumatusaartumik eqqartuineq pitsaaliueqataasinnaavoq imaluunnit imminut toqunnermik imaluunniit imminut toqoriarnermik pinngitsoortitsisinnaalluni, taamaalilluni akuliunnermik nukittortitsilluni issuaanermut taarsiullugu, taanna oqarpoq.

Tusagassiorfimmut imminut toquttarnermik allaaserinnittumut ajornerpaamik kingunerisinnaasaa tassaavoq, ’imminut toquttarnernik issuaatitsineq, tassa imminut toquttarnerup eqqartorneqarnerani allat timminut toqunnissamik immaqa eqqarsaateqartut ’isumassarsitinneqarnerinik’ kinguneqarsinnaalluni.

Ersineq

Ersinerlu tunngavissaqarpoq.

- Tusagassiorfiit sammisaq mianersuutinngikkunikku, tamanna issuaanermik kinguneqarsinnaanera qularutigineqanngilaq. Assersuutissarpassuaqarpoq, Annette Erlangsen, Dansk Forskningsinstitut for Selvmordsforebyggelsemit (DRISP) ilisimatooq aamma ilisimatusarnermi ingerlatsisoq, Videnskab.dk-mut taama oqarpoq.

Tamatuminnga misissuinerit siullersaasa ilaat 1974-imeersuuvoq, sociologi David P. Phillipsimit. Tuluit aamma amerikamiut aviisiisa 1947-mit 1968-imut allaaserisaasa imminut toquttartut amerliartornerinut attuumassuteqarsinnaanerinik tamanna takutitsivoq.

David P. Phillipsip taanna ‘Werther-effekten’-imik taaguuserpaa.

WHO 2017-imi sammisaq pillugu maannamut nalunaarusiani qajannaannerpaamik saqqummiussaqarpoq.

Nalunaarusiaq International Association for Suicide Prevention (IASP) suleqatigalugu ilisimatuunit hunnorujulikkaanit suliarineqarpoq.

Tamatuminnga ilisimatusarnermut attuumassuteqartut tamaasa qulaajaannanngilai. Tassani aamma iliuusissat aamma iliuuserineqartussaanngitsut allattorneqarput, imminut toquttarneq aamma imminut toqoriartarneq tusagassiorfinni qanoq eqqartorneqarlunilu eqqartorneqartannginnissaa sammineqarlluni.

- Qanoq iliortoqarsimanera imaluunniit sumiissimanerinik erseqqissumik allaaserinninnginnissaq malittarisassani innersuunneqarpoq, issuaasoqarnissaa pinngitsoortinniarlugu, Trine Banke d'Andrade Videnskab.dk-mut oqaluttuarpoq.

Erseqqissut

Misissuinerit arlallit takutinnikuuaat, allaaserisat sumi aamma qanoq imminut toqunnerit pisimanerinik erseqqissumik oqaluttuartut, imminut toquttartut amerlinerinut attuumassuteqarsinnaasut.

Taamatullu issuaasoqarnissaanut ernumassuteqarneq, imminut toquttarnerup nunarsuaq tamakkerlugu tusagassiorfinni ullumikkut sammisaq maaqanngitsunngorsimavoq.

Kisianni sammisamik attuinissamut tunuarsimaarnermik pilersitsinnginnissaa, ilisimasallit mianersoqqussutigaat.

Pitsaasumik sunniuteqartarneranik aamma ‘Papageno-effekt’-imik taagorneqartoq oqaluuserineqarpoq.

Sunniuteqartoq timmissamut Papagenomut Mozartip erinniarsuaani Tryllefløjtenimiittumut, imminut toqunnissamik isumaliuteqartumut, kisianni naggataagut allatut isumaqalertumut atsiunneqarpoq.

Papageno pillugu oqaluttuaq, tusagassiorfiit imminut toquttarneq pillugu qaammarsaarpalaartumik qanoq allassinnaanerinut aamma ajunngitsumik siunertaqartumik allaaserinnissinnaanerinut assersuutissaavoq.

Tassami imminut toqunnissamik aarlerinartorsiortut allatut aaqqiissutissaqarnerinik takutittarmagit, ilisimatooq Annette Erlangsen, Videnskab.dk-mut nassuiaavoq.

Powered by Labrador CMS