FN-ip Silap Allanngoriartornera pillugu ataatsimeersuarnera: ICC nunanut tamalaanut ersarissumik oqariartuuteqartoq

Naalagaaffiit Peqatigiit Silap Allanngoriartornera pillugu Egyptenimi ataatsimeersuartitsineranut Inuit Issittormiut Siunnersuisoqatigiiffiat peqataavoq, ICC tassani nunarsuarmi aqutsisunut, ilisimatusartunut inuussutissarsiortunut allanullu tallimanik inassuteqaateqarpoq.

Fayez Nureldine/AFP/Ritzau Scanpix

Anders Rytoft

ataasinng 07. nov 2022 15:02

Annonse

Inuit Issittormiut Siunnersuisoqatigiiffiat (ICC) Egyptenimiippoq, tassani Naalagaaffiit Peqatigiit Silap Allanngoriartornera pillugu ataatsimeersuartitsipput, aatsaallu taama amerlatigisunik aallartitaqarluni peqataavoq. Tassani inuit oqariartuutaat toqqaannartumik nunanut tamalaanut oqariartuutigineqartarput.

Inassuteqaatinik tallimanik nunat siuttuinut, ilisimatusarnikkut inuussutissarsiornermilu sulialinnut allanullu apuussaqarlutik, ICC tusagassiuutinut nalunaarummi ilisimatitsivoq.

- Silap allanngoriartupiloornera pinartumillu inissisimasoqarnera Issittumi toqqaannartumik malugisarput manna nunarsuarmi nunani allani aamma malugineqarsinnaalerpoq. Silap allanngoriartornerata nassataanik silap pissusia sakkortooq naggueqatigiit Inunnut suli eqquisarpoq, aammali nunarsuarmi inunnik allanik millionilikkaanik eqquisalersimavoq, ICC-p siulittaasua Sara Olsvig oqarpoq.

Eqqunngitsumik akerleriisitsineq

Aaqqiissutit nunarsuarmi isumaqatigiissutigineqartut, inuit aamma nunap inoqqaavisa allat peqataaffigisassagaat, ICC isumaqarpoq.

ICC-mit inassuteqaatit tallimat

1. Silap pissusiata allanngoriartorneranut naleqqussarnermi akiuiniarnermilu Inuit
aqutaannik suliniutinik salliutitsineq. Inassuteqaatigaarput nunat siuttui silap
pissusiata allanngoriartornerata naligiinngitsumik eqquisarnera pillugu piaartumik
suleriaasissanik naapertuuttunik aalajangiussaqassasut, tamatumanilu qangaaniilli
nammineq oqartussaassuseqarnitta akuerinissaa aalajangiiniarnernilu
peqataanissarput piviusunngortillugu.

2. Inuit ilisimasaat misilittagaallu siunissaq pillugu aalajangiiniarnerni qitiusumik
inissisimapput. Nunani nunallu tamalaat akornanni nalimmassarnissaq pillugu
oqallinnerni, ataatsimut isiginnittariaaseqarluni iliuuseqarniarnerni avatangiisillu
allanngoriartupiloortut pisariaqartumik iliuuseqarfigissallugit aalajangiiniarnerni,
Inuit misilittagaat, periuusaat, siuttooriaasiallu salliutinneqassapput.

3. Inunnik akuutitsiniarneq sunaluunniit naapertuullunilu ileqqorissaartumik
ingerlanneqassaaq, Inuillu namminneq akuutinneqarnissaminnik malittariassiaat
malinneqartassallutik. ICC Naggueqatigiit Inuit, Nunap inoqqaavisut ilisimasanik
atuinermi naligiissitsinissaq, ileqqorissaarnissaq peqataatitsinerlu pillugit Inuit
Issittormiut Najoqqutassiaannik suliaqaqqammerpoq. Tamassuma Issittumi Inunnillu
suleqateqarlutik ilisimatusarnermik suliallit akornanni isiginnittariaatsimik
allannguiniarnermik siunertaqarpoq, akuutinneqarnata uagut pilluta
iliuuseqartoqartannginnissaa pillugu.

4. Inuit Issittumi avatangiisinut attuumassuteqarluinnarput. Nunarsuarmioqatigiit
avatangiisitta, ingammillu imartatta sikuttalu, nunarsuaq tamakkerlugu silap
kissassussaanut, uumasoqatigiiaat qanoq issusaannut, peqqissutsimut nunarsuarmilu
inuunerissaarnermut toqqaannartumik kinguneqartuummata akuersaartariaqarpaat.
Issittumi avatangiisit Inuit suleqatigalugit illersorneqassapput.

5. Naalagaaffiit naalakkersuisuisa nunat ineriartortutut ineriartorsimasutullu
agguataarneqarsimanerat eqqunngitsuusoq akuersaassagaat sakkortuumik
inassuteqaatigaarput, aningaasaateqarfimmillu inuiaqatigiit silap pissusiata
allanngoriartorneranit eqqugaanerpaat, nunani G20-iunngittutut
inissisimatinneqartuneersut naligalugit Inuit aamma naapertuuttumik
pissarsiffigisinnaasaannik pilersitsinissamik misissueqqullugit. Aammattaaq
kaammattutigaarput Global Environmental Facility-mi, aningaasanik
agguaassisartumi, nunat inoqqaavisa attaveqaatissaannik pilersitsisoqassasoq.

- Silap pissusiata allanngoriartorneranik akiuiniarnermi peqataatinneqarnitsigut nammineq oqartussaassuseqarnitta ataqqineqarnissaa piumasaraarput, siulittaasoq inassuteqaatit tallimat tunngavigalugit taama oqarpoq.

Taakku ilagaat nunat ’ineriartortutut’ ’ineriartoreersimasutullu’ nunarsuarmi immikkoortinneqarnerisa unitsinneqarnissaa. Tassami silap allanngoriartornera pillugu ataatsimeersuarnerup silap pissusianut naleqqussarnissamut pinaveersaartitsinissamullu aningaasaliinernut qulakkeerinninnissaq.

- Pissutsit massakkut atuuttut assigiinngitsutigut naligiinnginnerujussuarmik imaqarput. Ilaatigut aningaasaliissutaasut annermik nunanut G20-nut ilaanngittunut tunniunneqartarput, nunalli inoqqaavisa ilaat, soorlu Inuit, nunani G20-nut ilaatinneqartuni najugaqarput. Nunat ’ineriartortunut’ ineriartoreersunullu’ immikkoortinneqarneri aalajangiiniarnerni periuserineqartuni aamma naligiinngisitsipput, Sara Olsvig oqarpoq.

Ilisimasat nalituut

Naak inuit silap pissusia pillugu ataatsimeersuarnermi neriuuteqarnartumik oqariartuuteqaraluartut.

Lisa Koperqualuk, Canadamiu ICC-mi siulittaaup tullia taama oqarpoq:

- Naak silap kissakkiartorneranut killigititaq 1,5 grader celcius ataallugu angusaqassagutta tuaviortumik iliuuseqartariaqartugut, siunissaq neriuuteqarnarpoq. Iliuuseqarnissaq pisariaqartoq nunarsuaq tamakkerlugu ataatsimoorunneqartariaqarpoq, tamannalu aalajangiusimanissamik suleqatigiinnissamillu pisariaqartitsivoq.

Inuit nunap inoqqaavilu allat nalituunik ilisimasaqartut aamma politikikkut ilusilersuinerni suniluunniit peqataatinneqartassasut, Sara Olsvig nassuiaavoq.

Uagut tunniussavut aalajangiussanik nukittunerusunik pinngortitsissapput, naalagaaffiillu kaammattorpavut ataatsimoorluta akiuiniarnernut peqataatissalluta, siunissami kinguaassatta inuunissaat neriuuteqarfigilluarniassagatsigit, ICC-p siulittaasua taama oqarpoq:

- Ajornartorsiutit pinartullu maanna piusut suleqatigiinnikkut iliuuseqarfiginerisigut siunissami nunarsuarmioqatigiit akornanni naapertuilluarnerusumik naligiinnerusumillu atugaqalernissaq anguneqarsinnaavoq. Inuit ilisimasaat misilittagaallu aaqqiissutissanut pisariaqartunut akuulluarsinnaapput.