Aaqqissuisuuneq innersuussivoq: Qaanaami eqqaanilu inuussutissarsiornikkut ineriartortitsinissamut periarfissqarluartoq
Qaanaap eqqaani aalisarnermik, takornariaqarnermik aatsitassarsiornermillu inuussutissarsiutit ineriartortinneqarluarsinnaapput. Piffissami qanittumi taajussuma inerisaaffigineqarnissaa qulakkeerniarlugu innuttaasut ilisimatuullu maannakkut suliniuteqalereerput
Ukiut amerlnngitsuinnaat matuma siornatigut Qaanaami inuuniarnikkut ajornartorsiutit inuussutissarsiutitigullu inerisaasoqannginnera annertuumik sammineqarpoq. Kisiannili 2013-imi Royal Greenlandip Qaanaami qaleralinniarneq tunisassiornerlu aallatimmagu, Qaanaap pillugu saqqummiunneqartartut qiimmaallannarnerullutillu nuannernerulerput. Tamatuma kingorna 2014- imi suliffeqarfik Inughuit Seafood A/S pilersinneqarmat, suliffeqarfiit taakku marluullutik Qaanaami aalisakkerivik ingerlatilerpaat, aalisarnermillu inuussutissarsiuteqarneq unitsitassaajunnaarluni aallartinneqarpoq. Tamatumalu kingunerisaanik Qaanaami piniartut tamarluinnagajammik aalisarnermut ikaarsaarput, ukiumulli aningaasat isertitaat malunnaatilimmik qaffariarput. Ukiullu kingulliit ingerlaneranni innuttaasut ilisimatuullu Qaanaami eqqaanilu inuussutissarsiornikkut inerisaanissamut periarfissat assigiinngitsut qulaajaaffigaat – tamannalu siunissamut annertuumik isumallualersitsivoq.
Moriusaq aatsitassarsiorfittut
Naak Moriusaq, Pituffimmiit 42 kilometerinik avannarpasinnerusumiittoq, piniagassaqarluartutut ilisimaneqaraluartoq, 2009-mi innuttaasut marluinnanngorsimapput. September 2010-milu innuttaasoq ataasiinnanngorsimasoq Qaanaamut nuuppoq, nunaqarfillu matuneqarpoq.
Maannakkulli suliffeqarfik aatsitassarsiornermik suliaqartoq Bluejay Mining Moriusami sioqqat ilminit-it tunisassiariniarlugit piareersaleruttorpoq. Tamatumalu kingunerisaanik nunaqarfik, tamatumuuna aatsitassarsiorfittut, ammaqqinnissaa periarfissaalerpoq.
DTU-p ataani inissisimasumi Center for Arktisk Teknologi-mi nunaqarfiit pillugit ilisimatusartoq, Kåre Hendriksen, siorna aasakkut Moriusamiippoq, arnallu marluk Qaanaameertut aasaq taanna Moriusami aatsitassarsiortunut igasutut sulisuusut, taassuma oqaatigaa. Piffissamilu aggersumi suli amerlanerusut Moriusamut suliartornissaat taassuma naatsorsuutigaa.
- Morisuaq nunaqarfittut atuleqqissanertoq naluara. Nunaqarfill allanut atorneqarluni ammaqqissaaq. Taamaattumillu pisiniarfik nukissiorfillu pisariaqartinneqaqqilissapput. Nunaqarfiit allanut atuuffeqarlutik ammaqqinneqarsinnaasut massuma pisup takutippaa, taanna oqarpoq.
1998-imi Moriusaq 40-t missaannik inoqarpoq. Siorapaluk neriuutissaqartoq
Ukiut kingulliit ingerlaneranni Qaanaami qaleralinniarneq aallartikkaluartoq, Siorapalummi qaleraleqannginnera pissutigalugu qaleralinniartoqanngilaq. Naak Siorapalummi piniartut ilai ukiumut 20.000 kronit missaannaannik isertitaqartaraluartut, tamanna nunaqarfiup matuneqarnissaanut tunngavilersuutaasinnaangitsoq, Kåre Hendriksen isumaqarpoq.
- Imaassinnaavoq piniartoq 20.000 kroninik iserititaqartartoq, taassumali ilaqutariit nerisassaat amerlanerpaartaat pissarsiarisarpai. Sumiiffimmiimmi sumiiffimmut pissutsit assigiinngitsorujussuunerat eqqarsaatigineqartariaqarpoq, taanna oqarpoq.
Siorapaluk nunarsuarmi inoqarfiit avannarlerpaat ilagaat. Tamannarpiarlu pissutigalugu takornariaqarneq inerisaaffigineqarluarsinnaasorineqarpoq. Takornariaqarnermilli inerisaanissaq Qaanaamiik Qaanaamullu aqqutit pitsaasuunnginnerat pissutigalugu akornuserneqassasoq aamma naatsorsuutigineqarsinnaavoq. Kisiannili Pituffimmiit Københavnimut timmisartukkut aqquteqalertuuppat, taava takornariaqarneq inerisaaffigineqarsinnaagaluartoq, Kåre Hendriksen oqarpoq. Taassuma ilisimatusartut allat peqatigalugit ukiut kingulliit marlussuit ingerlaneranni Qaanaamiik qalerallit nutaat qerineqanngitsut Københavnimut nassiunniarsarisarsimagaluarpaat.
- Aalisakkat taakku Københavnimi piumaneqartorujussuugaluarput. Angallannikkulli pissutsit ilungersunartut pissutaallutik aalisakkat pitsaalluinnartut nutaajutillugit apuuffissaannut apuunneqarsinnaaneq ajorput. Tassa imaappoq angallannikkut pissutsit uani aporfiit annerpaartaattut taaneqarsinnaapput, taanna oqarpoq.
Qaanaap avannaani Etami Homboldt Gletscherimilu qaleraleqarluartoq, taavanilu aalisarnikkut periarfissat misissuiffigineqartariaqaraluartut, taanna isumaqarpoq.
Tunitsiveqarnissaa pingaarluinnartoq
Siorna Qeqertani elværkeeraq Naalakkersuisut sanaartortippaat, kingusinnerusukkullu imeqarfiliortoqarnissaa amma pilersaarutaavoq. Aammali aalisakkanut tunitsiviliortoeqartariaqartoq, Kåre Hendriksen isumaqarpoq.
- Qeqertani aalisakkeriviliortoqassanngippat, taava maannakkumut aningaasaliissutaasimasut asuliinnaq aningaasaliissutigineqassapput. Uanga suleqatigisakkalu allat containerit atorlugit qaleralinnut tunitsivimmik, qullukkerivimmik pujoorivimmillu sanaartortoqarnissaanut pilersaarusiornikuuvugut. Pilersaarut tamakkerluni 5 millioner kronit missaannik akeqassaaq, taanna oqarpoq.
Tunisassiorfiliornissami pilersaaruteqartut Avannaata Kommiunia oqaloqatigereerpaat, kommunili aningaasiliitissinnaasimanngilaat. Tunitsivissaq piginneqatigiiffittut pilersinniarneqarpoq, taamaalilluni aalisartut aalisakkerivimmilu sulisut piginnittuulernissaat qulakkeerniarlugu.
Taamaattorli Avannaata Kommuniata tuitsivilornissanut pilersaarut suliarisimgaa, ilisimatusartullu tassunga isummersoqataasimapput. Pilersaarut maanna tusarniutigineqarpoq, maajimilu teknikkimut ataatsimiititaliamit suliarineqassalluni.
Savissivik nunatut eqqissisimatitatut
Savissiviup eqqaani qaleraleqarluaraluartoq, taamaattoq aalisakkanut tunitsiveqanngilaq. Savissivimmi piniartoq Olennguaq Kristensen siorna ilaqqutanilu Qaanaami ukiipput sikukkullu qaleralinniarlutik. Ukiorli Savissiviup eqqaani namminneq atugassaminnik qaleralinniarput.
Savissiviullu eqqaani qalerallit, Qaanaap eqqaani qaleralinnut naleqqiullugit amerlanerullutillu anginerusut, taassuma oqaatigaa.
Qaanaami aalisarami ningittakkanut oqummersat 200-t atorpai, Savissiviullu eqqaani aalisarami oqummersat 100-t atorlugit. Taamaakkaluartoq Savissiuviup eqqaani pisai amerlanerupput.
Savissivimmilu aalisakkanut tunitsiveqannginnera ilaqutariit piniartukkormiut aningaasaqarnerannut annertuumik sunniuteqarnerluppoq. Savissivimmi innuttaasut aamma Amma Consulting Aps suleqatigiillutik suliffeqarfik Kaappiaq siorna pilersippaat, ukiullu marlussuit qaangiuppata tunitsivittaarnissaq pilersaarutaasoq, nunaqarfimmi aqutsisunut ilaasortaq, Hans Karlsen, oqarpoq. Savissivimmi aalisakkerivik matoqqaannartoq, inuinnarmit Qaanaap eqqaani najugaqanngitsumit pigineqarpoq, piginnittuusullu aalisakkeriviup aserfallassimasup ammaqqinnissaa sulissutiginngilaa.
- Savissivimmi aalisakkeriveqalernissaa pingaarluinnarpoq, tamannalu pisinnaanngippat siunissami nunaqarfiup matuinnarnissaa ilimanaateqarpoq, Kåre Hendriksen oqarpoq.
Savissiviup nunaqarfittut piujuaannarnissaa, taamaalillunilu Qimusseriarsuarmi aqqummut isorartoqisumut attaveqaataanissaa, pingaaruteqarluinnartoq, taanna isumaqarpoq.
- Qimusseriarsuup tamarmi nunatut eqqissisimatitatut UNESCO-mi nalunaarsorneqartariaqaraluarnera pillugu, Avannaata Kommunia oqaloqatiginikuuarput. Taamaaliornikkummi takornariaqarneq annertuumik inerisaaffigineqarsinnaammat.
Savissivillu ammaannarnissaa qulakkeerumallugu tunitsivilerneqartariaqarpoq, aammali takornariaqarnermut pingaaruteqarluinnartutut inissisimalertussaassaaq, ilisimatooq oqarpoq.
Inughuit Seafood A/S-imi 2014-imi pilersinneqartumi, Inatsisartunut ilaasortaq Jens Danielsen, Siumut, siulittaasuusoq. Inughuit Seafoodip Savissivimmi Qeqertanilu innuttaasut suleqatigalugit aalisakkerivinnik nunaqarfinni taakkunani pilersitsinissaa, kiisalu Siorapalummi tunitsiviusinnaasumik ujartuisoqarnissaa, takorluugaasoq taassuma oqaatigaa.
- Inughuit Seafoodip Thulefonden suleqatigalugu nunaqarfinni pineqartuni tunitsivinnik pilersitsisinnaanissaa periarfissaavoq. Tamatumunngali tunngatillugu misissugassat suli arlaqarput, taanna oqarpoq.
Namminersorlutik Oqartussat, Avannaata Kommunia Thulefondilu aaqqissugaannik Qaanaap eqqaani qaleraleqassutsimik misissuisitsinissaat pilersaarutaagallarpoq.
Sermitsiaq uani pisiariuk: