Aaqqissuisuuneq innersuussivoq: Kalaallit meeqqat misissuiffigineqarput
Misissuinermik ingerlatsiviup VIVE-p Danmarkimi kalaallit meeqqat inissinneqarsimasut pillugit nalunaarusiaq annertooq maajimi saqqummiutissavaa. Inissiisarnerup annertussusiata saniatigut nalunaarusiami pisimasut 17-it, qallunaat kommuniisa kalaallit meerartaannik angerlarsimaffimmit peersitsinerannut tunngasut, sukumiinerusumik sammineqarput.
Kalaallit ilaqutariit Danmarkimi najugallit meerartaat, Danmarkimi ilaqutariinnit nalinginnaasumik amerlanerit pinngitsaalisamik angerlarsimaffimmit peersinneqartarput. Social- og Indenrigsministeriap kisitsisimanera 2019-imeersoq naapertorlugu, Danmarkimi kalaallit meerartaasa 7 procentii angerlarsimaffimmit peersinneqarsimapput, Danmarkimi meeqqat allat 1 procentii peersinneqarsimasut.
Tassa kalaallit meerartaat angerlarsimaffimmit peersinneqarsimasut 150-it missaanniipput, tamannalu pissutigalugu Folketingimut ilaasortat nunatsinneersut Aaja Chemnitz Larsenip (IA) Aki-Mathilde Høegh-Damillu (Siumut) piumasaraat, kalaallit meerartaat Danmarkimi pinngitsaalisamik angerlarsimaffimmit peersinneqarsimasut inuulluarnerallu misissuiffigineqassasoq. Misissuinissaq 2021-mi aningaasanut inatsimmi ilanngunneqarsimavoq, Danmarkimilu atugarissaarnermik ilisimatusarnermut misissuinermullu centeri VIVE suliassinneqarpoq Danmarkimi kalaallinit ilaqutariinnit meeqqat pinngitsaalisamik peersinneqarsimasut misissuiffigeqqullugit. Naatsorsuutigineqarpoq misissuinermit nalunaarusiaq 2022-mi maajimi tamanut saqqummiunneqarumaartoq.
Misissuineq pingasunik siunertaqarpoq: Siullermik misissuinikkut takutinneqassaaq kalaallit ilaqutariit, Danmarkimi qitornaat angerlarsimaffiup avataanut inissinneqarsimasut, qanoq atugaqarnersut, aammalu meeqqat kalaallinit kingoqqisut qanoq annertutigisumik angerlarsimaffiup avataanut inissinneqartarnersut, qallunaat meerartaannut kalaallit meerartaattut peroriartornerminni atugaqarsimasunut sanilliullugit. Aappassaanik misissuinikkut takutinneqassaaq kalaallinit ilaqutariinnit inissiinermik suliat qanoq suliarineqartarnersut, aammalu suliap suliarineqarnerani inissiinermilu ilaqutariit oqaasii kulturiallu qanoq annertutigisumik isiginiarneqartarnerut. Pingajussaanik misissuinikkut takutinneqassaaq kalaallit meerartaat inissinneqarsimasut, meeqqanut allanut sanilliullugu qanoq inuulluartigisut, inissinneqarfimminni angerlarsimaffeqartutut qanoq annertutigisumik misigisimanersut aammalu oqaatsiminnik, kulturiminnik aammalu ilaquttaminnut attaveqarfimminnullu atassuteqarnerminnik attassiinnarnissaminnut qanoq annertutigisumik periarfissaqarnersut.
Suliarineqarsimasut 17-it
Karen Margrethe Dahl VIVE-mi misissuinermi pisortaavoq. Taanna oqaluttuarpoq nalunaarusiap imarissagai kalaallit meerartaasa angerlarsimaffiup avataanit inissinneqarsimasut amerlassusiat, aammalu inissinneqarsimasut atugarisaasa pitsaassusiat, tassani pineqarlutik suliassat 17-it 21-nik meerartallit.
– Amerlassusaanni pineqarpoq meeqqat kalaallinit kingoqqisut Danmarkimi kommuninit angerlarsimaffiup avataanut inissinneqarsimasut tamarmik, suliassanilu 17-ini katillugit 21-nik meerartalinni atugarisaasa pitsaassusia. Suliassat 11-t Danmarkimi kommuninit pingasuneersuupput, pingaarnerusumik oqaloqatigisatsinnit, sinnerilu arfinillit Danmarkimi kommuninit allanit tallimaneersuullutik. Kommunit namminneq angajoqqaat akuersitereerlugit suliat arfineq-pingasut tunniussimavaat, sinnerilu qulingiluat ingerlatsisunit allanit nassaarineqarsimapput, kommunit suliarisimasaminnik pitsaanersiorlugit uagutsinnut tunniussinnginnissaat qulakkeerniarlugu. Suliniummi kommunit ilaqutariillu tamarmik aqqi isertuunneqarput. Suliassani 12-ni ikinnerpaamik angajoqqaaq ataaseq oqaloqatigisimavarput, suliassani arfinilinni meeqqat oqaloqatigisimallutigit, suliassani arfinilinni angajoqqaarsiat oqaloqatigisimallutigit aammalu kommuninit pingasunit sulianik suliarinnittut katillugit arfineq-marluk apersorsimallutigit. Kommunit taakkua pingasut toqqarneqarsimapput, taakkunani meeqqat kalaallinik tunuliaqutallit angerlarsimaffiup avataanut inissinneqarsimasut amerlangaatsiarmata. Kommunit tassaapput kommuni anginerusoq, akunnattumik angissusilik kommunilu mikinerusoq. Tamatuma saniatigut suliarineqarsimasuni 13-ini allagaatit tusintilinnik quppernillit atuarsimavavut. Allagaatini tamakkunani suliamik suliarinnittut, angajoqqaat, angajoqqaarsiat meeqqallu isiginninnerat aamma takutinneqarpoq.
Karen Margrethe Dahl naapertorlugu, angajoqqaat meeqqallu tamarmik kalaallisut qallunaatulluunniit apersorneqarnissaminnut periarfissinneqarsimapput. Angajoqqaap/angajoqqaat arfineq-marluk kalaallisut apersortikkusussimapput.
Nalunaarusiaq isornartorsiorpaa
Aviisimi sapaatip-akunnerani kingullermi saqqummersumi peqatigiiffiup Mentor Immanuelip, isumaginninnermut tunngasuni kalaallinik ilaqutariinnik siunnersuisartup, siulittaasuata Karen Banke Petersenip nalunaarusiaq ernumanartoqartillugu oqarpoq, isumaqarami kommunit suliamik suliarinninnerat pingaartumik aallaavigineqartoq, kalaallit ilaqutariit misigisimasaat pivallaarnagit.
– VIVE-p suliaa tatiginngilara. Mentor Immanuelimi kalaalerpassuit, ingerlatsisunit sumiginnarneqarsimasut, attaveqarfigisarsimavavut, tamakkualu arlaannaalluunniit VIVE-mit attaveqarfigineqarsimanngillat. VIVE-mi sulisut oqaloqatigisimavakka, taakkualu oqarput periuseq tassaasimasoq kommunit immikkut toqqarneqartut attaveqarfigineqarsimasut, taakkualu allagaatit suliamut tunngasut nassiussimavaat. Assigiinnarpaa sillimmasiisarfiup pinerluttoq attaveqarfigigaa aperalugulu suut tillissimanerai. Periuseq taamaattoq akuerineqarsinnaanngilaq. Aamma isumaqarpunga ataatsimiititaliami ilaasortaasut ilaat marloqiusamik atorfeqartut, assersuutigalugu Foreningen Grønlandske Børn, kalaallit meerartaat pillugit nammineq nalunaarusiortartoq, taamaattumik Mentor Immanuelimi aamma uagut misissuilersimavugut, suliat ajorluinnartut ilaat, ukiut ingerlanerini takusarsimasavut, aallaavigalugit.