Aaqqissuisuuneq innersuussivoq: Jens Salling: Aningaasat pingaarnersaapput
Millionerpassuaatilik, aalisartoq immikkukajaarlu pissusilik Jens Christian Friis Salling uani immikkut ittumik apersorneqanerani naapiguk, tassanilu siullerpaamik ammasumik oqaluttuarai meeraanini, peroriartornini aalisarnermullu iseriartorsimanini, Kalaallit Nunaanni aalisarnermik selskabit namminersortunit pigineqartut annersaanni Polar Seafoodimik piginneqataalersimanerminik kingunilimmik
Jens Sallingip meeraallunili aalisartunngornissani sinnattorisimavaa, pinnguarnermilu nuannernerpaatissimavaa ujarak kutteriusaartillugu aalisartuusaarneq.
Taamaattumik immikkorluinnaq misigisaqarsimavoq 1957-imi arfineq-pingasunik ukioqarluni isumassarseriataarami umiatsiaaraq, imaluunniit pujortuleeqqamik taaneqartartoq, Qeqertarsuarmi ilinniartitsisumit tuniniarneqartoq, pisiariniarlugu.
– Arpaannaq angajoqqaakka qummukarfigaakka angallat pisiareqqullugu. Taanna 1.500 koruuninik akeqarpoq, angajoqqaammali pissutissaqarluarlutik akissaqartinngilaat, Jens Salling oqaluttuarpoq, taannalu ullumikkut allatorluinnarmik atugaqarpoq, tassa Kalaallit Nunaanni pisuujunersatut.
Misigisaq tamanna puigukkiussimavaa, taamaattumillu aperineqarami aningaasat namminerminut qanoq isumaqarnersut nangaarianngivilluni akivoq:
– Aningaasat pingaarnersaapput.
Oqaatsit taakkua aalajangersimasumik nipeqarluni annippai, nalunaajaatini paatsoorneqaqqunagu, nalunaajaatiginiakkani tunngaveqanngimmat champagne-torluni nuannisarnerinnarmik inuuneqarnermik. Akerlianik taamatut oqarnera pissuteqarpoq meeraanermini atugarisimasaanik, tamannalu terlisaariniartartut saassutissallugu nuannarissaqaat.
– Uannut imaqartorujussuusimavoq. Tassa ima aningaasaateqartigissallunga, aalisariarsinnaallunga ilaquttakkalu pilersorsinnaallugit, Jens Salling Nuup illoqarfiata qeqqani Polar Seafoodip qullersaqarfiani allaffiani oqaloqatigalugu itisiliivoq.
Allattoqarfik nutaaliaasumik pequsersorsimasoq igalaarsuarnik iigalik, pisuinnaat aqquserngannut isikkivilik ammasuunermik takutitserpasippoq, tamannali amerlanerpaat upperigunanngilaat, tassami Jens Salling, inuussutissarsiortutut tupinnaannartumik taama angusarissaartigisimagaluarluni siusinnerusukkut tusagassiuutinit apersortissimanngisaannarmat.
Ataatassaa
Ukiunik 69-inik kingumut qiviarutta Jens Salling Qeqertarsuarmi inunngorami siunissaa allaanerorpaseqaaq. Inunngornerata kingorna angutaa Qeqertarsuarmit aallarpoq Qaqortumi entreprenøritut selskabimik aallartitsiartorluni, arnaalu 23-inik ukiulik angajoqqaavisa ilageqqusimanngilaat.
– Ataataviga takusimanngisaannarpara qanorlu ingerlasimanersoq isumaliutiginngisaannarsimavara. Tamatumunnga minnerunngitsumik pissutaavoq ataatassara, Jakob, uannut ataataalluarsimaqimmat, Jens Salling oqaluttuarpoq, taassumalu ataatavia ukiut 60-it matuma siornatigut Hans Hedtoft umiummat ajunaaqataasimavoq.
Meeraalluni angerlarsimaffia – illu 100 kvadratmeterinik angissusilik ilaqutariit marluk najugaqarfiat – ataatsimik igaffeqarlunilu ataatsimik angisuumik ineqarsimavoq.
– Tassani najugaqarpugut aataga aanagalu, angajoqqaakka qatanngutikkalu marluk peqatigalugit, taanna nassuerpoq. Ilaqutaat allat illup angisuup taassuma ilaani najugaqarput, tassanilu aamma inissami anginngitsumi inuit arfineq-marluk arfineq-pingasulluunniit najugaqarput.
– Inuit 14-15-iugunarpugut. Eqqaamasakkalu malillugit nuannersorujussuarmik najugaqatigiippugut, Jens Salling eqqaamasalikkersaarpoq.
Angutisiani innaallagissiorfimmi sulereerluni soraaraangat nukappiaqqap aalisariaqatiginissaanut qilanaarluni utaqqisarsimavaa. Pisaat qimmit qimuttuisa qulit missaanniittut, ukiukkut qamutinik aamarsuarsiniarluni imertarluniluunniit qimuttorissallugit pingaaritillit nerukkaatissaattut atorneqartarput.
Sinnattua qatangiinnarpoq
Imarmilli nuannarisaqarnera imarsiortunngornissamillu sinnattua qatangiinnarpoq arnaata umiarsualiortutut, montøritut maskiinalerisutulluunniit ilinniagaqarnissaanik itigartimmagu. 5. klassimit soraarnermi kingorna taakkuninnga ilinniagaqarnissaq niaqormioriuaannarsimavai.
– Aap, taamani klassit tassunga killeqarput – qujanaraluartumik, Jens Salling oqarpoq, taannalu apersortinnermi kingorna Qaqortumi ukiuni marlunni efterskoleriartitaavoq.
– Anaanga isumaqarsimavoq uannut naleqqutinngitsoq, taama ipertutigilernissannut nalligalunga, Jens Salling oqaluttuarpoq, assassuanilu nukittorpasissut ipiitsut, talliminilu kakiortinnerit aanngalersut qiviarlugit.
Inuppassuit akornanniinnissaq ornigisorsuunngilara. Soorunami ikinngutigilluakkakka ilagalugit nuannisaqatigiittarpugut, kajungerisaqaarali umiatsiamiillunga – kisimiikkusunnerullunga - pinngortitaq aliannaarsaarfigissallugu
Taamaattumik tamatuma kingorna, 16-inik ukioqarluni, Sisimiuni lærlingehjemmimiilerpoq, tassaniipporlu ukiuni sisamani. Aalisarnerli taamaatinneqanngilaq. Ikinngunni Jens Jørgen Fleischer, qimussimik ilisimasassarsiortartutut Uno-tut ilisimaneqartoq, ilagalugu sulillutik soraarnerit tamaasa avalattarput aalisariarlutik, pisatillu ullaakkut siusissukkut, pisiniarfimmut suliartoqqilertinnatik, tunisarpaat.
– Aalisarnermik aallusserusunnersuarput lærlingehjemmimi forstanderip malugisimavaa, taassumalu ullut ilaanni aquuteralaap matuersaataanik tuneriataarpaatigut, pisinarfimmi sulinitta saniatigut annaallugisatut sinnattuvut aallunniassagatsigit, taanna oqaluttuarpoq.
1969-imi Ikast Handenskolimi niuernermut soraarummeereerluni 21-inik ukioqarluni pisinarfimmi annoraassanik immikkoortoqarfimmi pisortatut atorfinitsinneqarpoq.
Trussinik ilisimasalik
– Ila ilaanami, arnat trussii ilupaqutillu immikkorluinnaq ilisimasaqarfigisimagakkit, Jens Salling isimmeriarluni illarluni oqarpoq, kinguninnguali erseqqissavoq:
– Naamerluinnaq tamanna allaatigissanngilat, naalakkiivoq, tusagassiortorli isumaqatiginiareerlugu pinaasertunnguamik akuersivoq.
Immaqaana taamatut naalanngitsumik oqariataarnini tupaallaatigigaa. Oqaatsit, angummit arnarpasinngilluinnartumit, akerlianilli ataqqinarpasissumit angutivimmillu – imaani inuunermik perrassarneqarsimasumit – anninneqartut. Poloshirtimik Ralph Laurenimeersumik kusanartumik atorpoq, ukiuulluni sila issikkaluartoq.
Jens Sallingilli ilupaqutinik immikkut ilisimasalittut atorfeqarnera sivisunngilaq.
Immikkoortoqarfimmi tassani qaammatini pingasuni sulereerluni Qeqertarsuarmi angajoqqaani angallammik ornippai, aalisartunngornissaminik sinnattuni malersorlugu.
Immikkukajaaq pissusilik
Suliffimmi sulinermi piffissat killilersuisut qimallugit, pinngortitami kusanartumi kisimiilluni aliannaarsaarfimmut pilluni.
– Inuppassuit akornanniinnissaq ornigisorsuunngilara. Soorunami ikinngutigilluakkakka ilagalugit nuannisaqatigiittarpugut, kajungerisaqaarali umiatsiamiillunga – kisimiikkusunnerullunga - pinngortitaq aliannaarsaarfigissallugu. Akunnerit arlallit issiaannartarsinnaavunga avammut qaqqanullu isikkiviit isiginnaarlugit. Aap, tamaani isumassarsiortarpunga, tamannalu peqatigalugu unammilligassaq immikkut piuminaassusilik qanoq iliuuseqarfigissanersoq aqqutissarsiuussinnaasarlugu, taanna oqaluttuarpoq, immikkukajaarlu pissusilittut oqaatigineqartarnini akueraa.
Ukiut qulikkaat 1970-ikkut sorpassuartigut pisoqarfiupput, inuunerup aqqutissaanik tikkuussisumik – inuttut inuussutissarsiortutullu.
Jens Salling Sisimiuni ilisarisimasani peqatigalugit kapisilinniartunnguatsianngorpoq. 1977-imi Nuummi angallatip naalagaatut allagartartaarpoq.
Inuunerup aqqusaagassartai
Taamanikkut arnat piffissaqarfigerpiarsimanngilai. Tamannali qaammatialunnik sioqqullugu – 1976-imi decembarimi unnukkut – inuunerup aqqusaagassartai allanngortinneqarput.
Nuummiippoq saperngulluni silarlunnera pissutigalugu. Unnukillisaarniarluni taamani imerniartarfimmut Marinamukarpoq, tassanilu naapippa Augusta, ukiunik tallimanik nukarliuneq, taannalu aamma saperngusimavoq, kujataani Narsarsuarmi ilaquttaminut juullisioriartorniarluni.
Taanna seminariami ilinniartitsisunngorniarfimmi ilinniartuuvoq, aappaaguanilu aappariilerput. Ukiut tallimat qaangiuttut katipput, kingornalu qitornartaaraat Laila (1985-imi inunngortoq) aamma Bent (1988-imi inunngortoq).
Imaassinnaavoq illumi peroriartorfigisanni aningaasanik atugassaqarpiarsimanngitsugut. Angerlarsimaffimmili toqqissisimanartorujussuarmi asannittorujussuarmilu peroriartorsimavunga
Nammineq angallammini naalaganngornissaminik anguniakkani eqqarsaatigisartorujussuuvaa, tamatumanilu niuernermik ilinniarfimmi ilinniarsimasat iluaqutaalluarput.
Angallammik raajarniummik pisiniarluni aalajangiulluinnarsimavaa, toqqaasariaqarporli.
60 fodsit inorlugit angissuseqassava anginerussavaluunniit?
60 fodsit inorlugit angissuseqarpat pisiarinerani akiata 10 procentia nammineq aningaasalissavaa, tamatumalu saniatigut inuussutissarsiornermut taarsigassarsiniartarfimmi akiata 40 procentianut erniaqanngitsunik taarsersugassaanngitsunillu taarsigassarsiniarsinnaalluni.
Periarfissaq alla tassaavoq akiata 5 procentia nammineq akileriarlugu akiata 45 procentianut erniaqanngitsunik akilersugassaanngitsunillu taarsigassarsiniarluni, taavali angallat 60 fodsit sinnerlugit angissuseqassaaq.
Meeraq uummammiorisaq
Kisitsisit sammingaatsiareerlugit imaanilu qaqqamilu kisimiilluni isumaliutigingaatsiareerlugu aalajangerpoq sapiillisaarluni suut tamaasa pilliutiginiarlugit. Angallat angisooq 45 tonsilik pisiariniarpaa, taannalu 60 fodsit sinnilaarlugit angissuseqarpoq.
Raajarniutitaani atserpaa Hjertinnguaq – meeraq uummammiorisaq, tassa Jensip arnaa, 2018-imi 92-inik ukioqarluni toqusoq, atsiullugu.
– Imaassinnaavoq illumi peroriartorfigisanni aningaasanik atugassaqarpiarsimanngitsugut. Angerlarsimaffimmili toqqissisimanartorujussuarmi asannittorujussuarmilu peroriartorsimavunga. Tamanna nukappiaraallunga misigaara. Arajutsisassaasarsimanngilarmi angerlarsimaffimmi imerfiusartumi qanoq pisoqartarnersoq. Qujanartumik uanga qatanngutikkalu tamakkuninnga misigisaqartinneqarsimanngilagut, Jens Salling erseqqissaavoq.
– Ilanngullugulu iluaqutaasorujussuuvoq peroriartorfitsinni aamma pujortartoqarneq ajormat, taanna oqarpoq, oqaatsinilu erseqqissarniarlugit assani eqillugu.
Angallammi naalagaanini pissutigalugu ukiuni arlalinni ukiumut qaammatini arfineq-marlunniit qulinut ilaquttani qimassimasarsimavai.
Uggorisaq
Ullumikkut uggorisarpaa qitornani Laila Bentilu mikigallarmata sivisunerusumik najorsinnaasarsimannginnamigit. Aammaaqqilluguli pingaaruteqarsimavoq ilaquttat pitsaasumik atugaqartinniarnissaat, aalisakkat raajallu akii nikerartut atugassaralugit.
– Sivisuumik angalareerlunga amerlanerit pisarnerattut qitornakka tunissutissanik nassaatinngisaannarsimavakka. Tassami ullut ilaanni tunissutissarsiniunnissaat puigorsimagaluarukku imaluunniit taamaasiornissannut periarfissaqarsimanngikkuma eqqanassaraluttuaq. Qitornakka taamatut misigisaqartillugit pakatsisittarusussimanngilakka, taanna nassuiaavoq.
– Qujanartumillu uagutsinnut iseraangama tamatigut meeqqama takorannaallutik nuannaaqalutik pississaarlutik tinngivigisarpaannga.
Sunngiffimmi sammisassanik soqutigisaqarpit?
– Aap, aalisarneq, sukkasoorujussuarmik akivoq, akissunnilu ima oqarluni nangippaa:
Nassuertariaqarpunga arsaanneq ima soqutigitigigakku arsaq ammalortuunersoq sisamanilluunniit teqeqquliunersoq ilisimarpiarnagu
– Angallammik angalaneq nuannareqaara, ukiukkullu snescooterimik sukkalisaarluni nalissaqanngilaq, nassuerpoq nuannaarpasissumik kiinnerluni.
Ukiualuit matuma siornatigut Qeqertarsuup ivigaasanik arsaattarfittaarnissaanut 3 millioner koruuninik aningaasaliisimavoq, tamatumunngali pissutaanerusimavoq siunertamut pitsaasumut ikiuutilaarusukkami, pissutigalugu illoqarfik 850-inik inulik kissaatigisaminut politikerinit tusaaneqarusussimanngimmat.
Pilliuteqartariaqartoq
– Taamaattumik uanga pilliuteqartariaqarsimavunga. Illoqarfimmi ilungersuutiginnittunik allanik suleqateqarlualerpunga, naggataatigullu suliniut akissaanut naleqquttumik iluatsipparput, taanna oqaluttuarpoq nuannaarutigaalu tamatuma kingorna illoqarfinni allani politikerit suliniuteqalersimammata pisariaqartunillu aalajangiillutik inuusuttunut iluaqutaasumik.
– Suliniut tamanna pissutigalugu arsaannermik sammisalinnit amerlasuunit nersualaarneqartarsimavunga, tamannalu soorunami nuannaarutigaara. Nassuertariaqarpungali arsaanneq ima soqutigitigigakku arsaq ammalortuunersoq sisamanilluunniit teqeqquliunersoq ilisimarpiarnagu.
Illoqarfik peroriartorfini ungaginerpaasarigaa qularnanngilluinnarpoq.
– Nunarsuarmi sumiikkaluarumaluunniit pitsaanerpaasarpoq angallat timmisartorluunniit Qeqertarsuup tungaanut ingerlagaangat. Illoqarfik ungagisarsimaqaara Qaqortumut efterskoleriartitaagamali Ikastimilu handelsskolerallarama. Allami najugaqarnissara takorloorsinnaanngilara.
Kisimiilluni pitsaanerpaasoq
Nuummi qullersaqarfimmi atorfissaqartinneqaleraangami Niels Hammekenip Aqqutaani illoqarpoq, umiarsualivimmilu angallateeqqani kangerlummilu illuaqqani atorlugit sapaatip akunnerata naanera pitsaanerpaamik atortarpaa: Kisimiilluni.
– Taavalu guutip tunissutaasa pitsaanersaannik atortussaqarneq pitsaasuuvoq, oqarpoq mobiltelefoninilu allaffissuarmi mahognimik sanaap qaavaniittoq tigoriarlugu qummut igeriuteriarlugu akorlugu.
– Taanna atorlugu ilaquttakka attaveqarfigisinnaavakka ernumagissanngimmannga. Selskabillu tamatigut attaveqarfigisinnaavaanga, qiimmaallalluni oqarpoq.
Politikki soqutiginngilluinnarpara
1977-imi raajarniunni angisooq siulleq pisiarigamiuk aningaasaliissuteqarneq tamanna eqqarsaatigilluagaasimavoq, kingornali uggornangaatsiartumik malitseqarpoq.
– Kinguninngua kilisaatit raajarniutit angisuut siulliit raajarniartinneqalerput, tamakkualu avataani raajat uutitersinnaallugillu tunisassiarisinnaavaat. Uggornartissimaqaara aallaqqaataaniilli ineriartornermut peqataasimannginnama, Jens Salling oqaluttuarpoq, niuernermillu piginnaasaqarnini pissutigalugu ingerlaqqissimavoq, ukiualuit qaangiuttut Polar Seafoodimi, Hans Pavia Egedep Anders Brønsillu pilersissimasaanni, piginneqataalerami.
Aningaasaliissuteqarneq tamanna soorunami peqqissimissutiginngeqaa, tassami ukiorpassuit qaangiuttut naalagaaffeqatigiinni angutit pisuujunerpaat allattorsimaffiannut ilanngukkami.
Kapitalit aappaat
Kapitalit aappaat sapaatip akunnerani tullermi atuaruk, tassani Jens Sallingip niuertuunera sammineqassalluni, taassuma Polar Seafoodimik pilersitsisut peqatigalugit Kalaallit Nunaanni ingerlatsiviit namminersortunit pigineqartut annersaat pilersimmagu. Ikinngutigilluakkaminik piginneqamminillu Anders Brønsimik annaasaqarnera, ingerlatsivillu kisimiilluni naalagaaffigilerlugu qanoq ingerlanneqassanersoq.
Aammalu imatut oqarnini itisilissavaa: – Politikki soqutiginngilluinnarpara