Aaqqissuisuuneq innersuussivoq: Inuusuttut akisussaaqataanerusariaqarput
Inuusuttut ilinniakkaminnik maanaannaq unitsitsisartut amerlavallaarujussuarnerat nunatsinnut suli nanertuutaavoq, taamatuttaaq inuusuttut ilinniagaqaratillu suliffeqanngitsut suli amerlavallaarlutik
Ukiut tamaasa inuiaqatigiit aningaasanik 1 milliard koruunit sinnerlugit amerlassusilinnik ilinniartitaanermut atuisarput. Aningaasarpassuit, piffissarujussuaq nukippassuillu atorlugit innuttaasut ilinniarsimassusaat qaffassarniarneqartarpoq, taamatuttaaq aamma inuusuttut paasitinniarneqartarput ilinniagaqarnissaq sooq taamak pingaaruteqartiginersoq aammalu ilinniakkamik aallartitsisimagaanni tamaat naammassinissaa sooq taamak pingaaruteqartiginersoq.
Taamakkaluartoq ulloq manna tikillugu ilinniakkaminnik maanaannaq unitsitsisartut suli amerlasoorujussuupput.
Aningaasaqarnermut naalakkersuisoq, Vittus Qujaukitsoq (NQ) aningaasanut inatsisissatut siunnersuummik saqqummiussinermini assersuutitut saqqummiussivoq meeqqat atuarfianni 2012-mi naammassisut ukiut arfinillit qaangiunneranni killiffiannik misissuisimaneq. Misissuinerup taassuma takutippaa ilinniarnertuunngorniarlutik ilinniartut 49 procentii maanaannaq unitsitsisimasut inuussutissarsiutinillu ilinniagaqartut akornanni 64 procentit maanaannaq unitsitsisimasut.
Inuusuttorpassuit aaqqissuussaanerup avataaniittut
Taamaattorli ilinniartut maanaannaq unitsisisartut amerlasuujunerisa saniatigut aamma pisortat tungaannit assut isumakuluutigineqarpoq inuusuttorpassuit 2.000-nit amerlanerusut sulinatillu ilinniakkamik ingerlatsinngimmata. Taakkuttaaq pisortanit pisartagaqanngillat, taamaammat aaqqissuussaanerup avataaniittutut inissisimapput, ilimatsannarporlu angajoqqaavisa qanigisaasalu inuussutissatigut allatigullu pilersorsimassagaat.
Taakku inuusuttut siorna aamma aningaasanut inatsisissap ukioq mannamoortup saqqummiunneqarnerani initupput, inuusuttorpassuillu pineqartut inuiaqatigiinni peqataatilerniarneqarnerat ajornaatsuinnaanngisoq tamatuma ersersippaa, tassami Naalakkersuisut nangittumik aappaagumut aningaasanut inatsissamut atatillugu immikkut ukkatarineqassasut siunniuppaat, tamatumuuna naalakkersuisoqarfiit allallu susassaqartut akimorlugit.
- Pisortaqarfiit akimorlugit suleqatigiissillugillu sulisariaqarpugut. Pingaaruteqarpoq ilinniartitaanermut, isumaginninnermut, inuussutissarsiornermut sulisoqarnermullu naalakkersuisoqarfiit minnerunngitsumillu aamma meeqqat atuarfiat suleqatigiittariaqarput inuusuttut aaqqissuussaanerup avataaniittut iluatsittumik ikilisinneqassappata, Qujaukitsoq oqarpoq.
Pisooqataaneq nassuerutigineqartoq
Taamaattorli inuusuttunut akisussaaqataanerunissamik, ilinniakkap naammassinissaanut imminut piumaffiginninnissamik, suliffeqarnermi peqataanerunissaanik kaammattuisoqaannarani aamma Naalakkersuisut nassuerput pisortat suliffeqarfiillu namminersortut ilaatigut pisooqataasut, inuusuttorpassuillu ilinniarusukkaluartut akimmiffissalersorneqartut, ilaatigut ilinnialernissaq aallartitsinnagu praktikkerfissamik nassaaqqaartarnissamik piumasaqaateqartoqarnera matumani ajornartorsiutinik pilersitseqataasoq tikkuarlugu:
- Nalunngilarput inuusuttut 600-it sinnerlugit amerlassusillit praktikkerfissaqannginnertik pillugu ilinniarusukkaluarlutik uninngatitaasartut, taamaalillutillu inuusuttorpassuit ukiut siuliini ilinniakkamik aallartitsisinngitsoorneqartartut, tassungalu tunngatillugu nassuerutigisariaqarparput uagut aamma pisooqataagatta inuusuttut ilarpassuisa uninngaannalertarnerannut.
- Taamaammat naammattunik kollegiaqalernissaa, ilinniakkat sammiviit assigiinngisitaarnerunissaat aammalu minnerunngitsumik praktikkerfissaqarnissaat isumagisariaqarparput.
Vittus Qujaukitsoq tassunga atatillugu erseqqissaavoq ilinniartut sungiusartullu atorfinitsinnerini suliffiit pisortanilu oqartussat inuiaqatigiinni akisussaaffeqarnerat pillugu Inatsisartut inatsisaattut siunnersuut (UKA2020 imm. 25) sivisuallaamik naammassiniarneqarsimasoq (2016-mili, aaqq.) taamaammallu kiisami ukiaq manna Inatsisartut ataatsimiinneranni naammassineqartariaqalersoq, inuusuttut minnerunngitsumillu aamma inuiaqatigiit pillugit:
- Inuussutissarsiuteqartut pisussaaffilersinnaanngikkutsigit praktikkertut ilinniartuutillu amerlanerusut tigusalissagaat, amerlanerusut ilinniagaqalernissaannik anguniagarput iluatsissinnaanngilarput, taamaammat Inatsisartunut kaammattuutigissavarput inatsisissatut siunnersuut pineqartoq kinguarsaqqinnagu naammassineqassasoq, Vittus Qujaukitsoq (NQ) oqarpoq.
Inatsisissatut siunnersuut kinguarsarneqarpoq, inuusuttut katataasut amerligaluttuinnartut
Ilinniartut sungiusartullu atorfinitsinnerini suliffiit pisortanilu oqartussat inuiaqatigiinni akisussaaffeqarnerat pillugu Inatsisartut inatsisaattut siunnersuut 2016-mili Naalakkersuisut iluatsinniarsarilerpaat, taamaattorli siunnersuut maannamut suli kinguarsarneqarpoq
Ilinniartut pratikkerfissaqartinneqarnissaat sungiusarfissaqartinneqarnissaallu pillugu inatsisissatut siunnersuut suli saqitsaassutaavoq. Inatsisissatummi siunnersuut saqqummiunneqaqqaarmalli illuatungeriit akornanni paatsooqatigiinnerit paatsuunganerillu angusaqarniarluni oqaloqatigiinnermit initunerupput. Oqartussaasut susassaqartut akornanni aamma naalakkersuisoqarfiit akornanni kommuninilu isumaqatigiinnginneq suli annertoorujussuuvoq. Partiit inatsisissatut siunnersuut paasilluarusukkaluarlugu sammivissaaleqipput. Nunatsinni sulisitsisut naliliipput siunnersuut akitsuutinut tunngasoq allamut tunngassuteqarani.
Taamaattorli aamma maluginiarnarpoq Inatsisartut ataatsimiititaliaat susassaqartut siullermeerneqarnerata kingorna isumaliutissiissummik maannamut suli naammassisaqarsimanngitsut, naak massa siullermeerinninneq Inatsisartut 2019-mi ukiakkut ataatsimiinnerannili naammassineqareeraluartoq. Tassa pissutissalimmik pasitsannarpoq aamma Inatsisartut suliap pingaaruteqaraluaqisup naammassineqarnissaanut kinguarsaaqataasut.
Aqqutaa tamaat assortuunnerit
Naalakkersuisut naalakkersuisoqarfiini ataasiakkaat kisimik isumaqarput qularutiginagulu inatsit atuutsilersinneqarpat inuusuttut maannamit amerlanerusut praktikkerfissaqalerlutillu sungiusarfissaqarnerulissasut, amerlanerpaalli siunnersuummut akerliunerminnik isorinninnermilluunniit oqaaseqaamminni erseqqissaateqarput, taamatuttaaq aamma Inatsisartuni partiit siunertaq isumaqataaffigaluarlugu angusassat ilumut pitsaasuussanersut aamma qularnerminnik ersersitsipput.
Pineqartullu ilaat, Nunatsinni sulisitsisut (GE), nunatsinni sanaartornermik suliaqartut amerlanersaasa ilaasortaaffigisaat siunnersuummik akuersaaruminaatsitsivoq, ilaatigut akitsuutinut inatsisaanerarlugu, taamaammallu siunnersuut akuersaarneqassanngitsoq taakkunannga inassutigineqarluni.
Inatsisissatut suliarinnittut akornanni assortuunneq annertooq piuvoq, massa inuusuttorpassuit soriarsinnaanatik oqartussaaqataatinneqaratillu ilinniartitaanissaagaluaminnit katagarneqartut amerligaluttuinnartut, tassami taakkununnga piumasaqaataammat ilinnialertigatik praktikkerfissaminnik nassaariissasut.
GE apeqqusersuigaluarluni ammavoq
Inatsisissatut siunnersuut pileqqaarmalli GE-p tungaanit siunnersuutigineqaraluarpoq kaajallaasitaliornikkut praktikkerfissaaleqisarnermik sungiusarfissaaleqisarnermillu ajornartorsiut qaangerniarneqarsinnaasoq, inatsisiliuutinngikkaluarlugu, inatsisilioranni suliffeqarfinnut allaffissornerulernermik annertuumik pilersitsiinnassasoq tunngavilersuutigineqarluni:
– Kialuunniit qularutigissanngilaa nunatsinni sulisitsisut praktikkertussanik suliffimmilu sungiusartussanik tiguserusoqisut, aamma nunap immikkoortuisa ilaanni praktikkertussaaleqisoqartarpoq, massa ilaanni praktikkernissamut neqerooruteqarnissamut periarfissaqanngitsoqartoq. Taamaattorli praktikkertuuteqarlunilu suliffimmi sungiusartuuteqartarneq inatsisilersorlugu pisoqassappat, taava arlaannarpulluunniit iluaqutserneqarnavianngilaq, taamaattorli erseqqissaatigissavara inatsisissatut siunnersuut pillugu paaseqatigiinniarnissamut ammagatta, Karsten-Lyberth Klausen GE-meersoq Sermitsiamut oqarpoq.
Aviisi Sermitsiaq uani pisiariuk: