Poqersut nunatta ajornartorsiutaanit qimarrapput

Danmarks Statistikip qanittukkut nalunaarutigigaa Danmarkimi inuit aatsaat taama amerlatigilersimasut, maani nunatsinni ineriartorneq killormorluinnaq ingerlavoq.

Kisitsisit nutaat takutippaat 1997-imiilli siullermeersumik nunatta inuisa 56.000-t ataassimagaat. Eqqorluartumik 55.984-iullutik.

Ineriartorneq ernumanartoq

Kisitsisit misissorluarnerugaanni ersarippoq ineriartorneq tamanna pingaartumik pissuteqartoq allamut nunasiortornerujussuarmik, Nuummilu universitetimi inuiaqatigiileritooq Birger Poppel naapertorlugu ineriartorneq tamanna ernumanartoqarpoq, Ritzau arfininngormat taamatut allappoq.

– Pingaartumik ajornartorsiutaavoq kalaallit inuusuttorpassuit ilinniarluarsimasut oqaatsinik arlalinnik atuisinnaasut Danmarkimut ilinniariartartut ilarpassui uterneq ajormata, taanna oqarpoq.

– Soormitaava uterneq ajorpat?

– Amerlanerpaat uterusuttaraluarput, ersissutigisarpaalli iluamik inissaqartinneqannginnissartik, qitornatik paaqqinnittarfimmi inissaqarnersut, nunatsinni atuarfik naammattumik pitsaassuseqarnersoq. Tamatuma saniatigut piginnaasaannut naleqquttmik atorfinitsinnissaannut pikkorluppallaaqaagut, Birger Poppel oqarpoq.

– Taava Kalaallit Nunaat qanoq iliussava?

– Inuusuttut Danmarkimi ilinniagaqartut pitsaanerusumik attaveqarfigineqartassapput, assersuutigalugu maani ingerlatsivimmi praktikkernissaannik neqeroorfigisarlugit. Taamaasillutik malugissavaat tikilluaqqusaallutik. Taavalu pingaartumik inissaqartitsinissaq pitsaanerussaaq.

Kollegianik amigaateqarneq ajornartorsiutaavoq

Poppelip assersuutitut oqaluttuaraa ilinniagaqatigiinni nutaani 20-ni, marluinnaat Nuummeersuni, inissaqarniarneq pissutigalugu sooq nunatsinniissinnaannginnerat.

– Aperigatsigik akipput allat Danmarkiliarsimasut, tappavani kollegiami inissaqarsinnaagamik - sineriammeersuulluni Nuummi ilinniartuulluni inissaqarniarneq ajornartaqimmat.

Nunaqarfiit inuerukkiartornerat

Taamaasilluni inuusuttut Nuummiut aallartariaqarlutik misigisimasartut, ukiumoortumik inunnik kisitsisarnerni takussaavoq pingaartumik nunaqarfiit inuerukkiartortut. Ukiut tusinit nikinnerinnaanniilli nunaqarfiit inui pingasoriaataata missaanik ikileriarsimapput.

Nunaqarfiit ataasiakkaat siuariartorfiupput

Taamaakkaluartoq DTU-mi lektorip Kåre Hendriksenip, nunaqarfiit pillugit ph.d.-mik allaatiginnissimasup, nunaqarfiit ilimanartoqartippai.

– Qularnanngilluinnarpoq nunaqarfiit ilaat inuerukkumaartut, nunaqarfeqarporli aamma alliartortunik ingerlalluartunillu, tdaanna oqarpoq.

– Ingerlalluartut pinngortitap pisuussutaanik iluanaarnartunik peqarput, taamatuttaarli pingaaruteqartigaaq tamakkua pisariaqartunik atugassaqartinnissaat, pinngortitap pisuussutaanik atuilluarniarnissaminnut, Kåre Hendriksen oqarpoq.

Suliffissat aalajangiisuupput

Taassuma assersuutitut innersuussutigai Upernaviup pigisaani nunaqarfiit, ingerlalluaqalutik qaleralinnik inuussutissarsiuteqarnerat, pissutigalugu tamaani fabrikkeqarmat qaleralittaannik tigusisinnaasunik.

– Taamaakkaangallu nunaqarfimmi inuunissaq isumassaqalersarpoq, taanna oqarpoq, Nuummilu politikerinit ajornartorsiutip sammineqarnerulernissaa ujartorllugu:

– Nuummut eqiteriniartoqartarsimavoq nunaqarfinnilu tunitsiviit mikinerusut arlallit matoorarneqarlutik Nunaqarfiit ataannassappata pinngortitap pisuussutai sumiiffimmi tunineqarsinnaanerat attanneqaannartariaqarpoq.

Kim Kielsenip unammilligassaq nalunngilaa

Naalakkersuisut siulittaasuata Kim Kielsenip (S) nassuerutigaa pisortat tapiissuteqarnissamik nunaqarfinnut neqeroorutaat ikileriarsimasut.

– Ineriartornerli taamatut ingerlammat nunaqarfinnik sullissineq tamatumunnga naleqqussartariaqarparput. Pisiniarfiit, innaallagissiorfiit pisortallu ingerlataat allat naleqqussartariaqarpavut, nunaqarfik qanga 400-nik inoqarsimasoq ullumikkut 30-iinnarnik inoqalersimappat, taanna oqarpoq.

– Nangeqattaartumilli aallartitsisoqaannassanngila nunaqarfiit kigaatsumik inuerukkiartornerannik kingunilimmik?
– Qitiusumik ingerlatsivimmit tamanna siunertarinngilarput, aammaarluguli; isumassaqanngilaq inuusuttunut nioqqutissaateqarnissaq, nunaqarfimmi inuusuttuerussimappat, Naalakkersuisut siulittaasuat Kim Kielsen Ritzau-mut oqarpoq.