Nunatsinni itsarnitsat eriagisassat asiusinnaapput

Issittumi silap pissusiata allanngoriartorneratigut immap sikua milliartuinnanngilaq immallu qaffakkiartuinnaratik.

Tamanna aamma pissutigalugu kulturikkut kingornussassat ukiunik tusintinik arlalinnik pisoqaassusillit ukiuni tulliuttuni 100-ni asiuartorsinnaapput, silap pissusiata allanngoriartornera suli sakkortunerulissappat. Taamatut allappoq Videnskab.dk.

Qallunaat ilisimatuuisa Nationalmuseetimeersut Københavns Universitetimeersullu siusinnerusukkut uppernarsareersimavaat silaannaap kissatsikkiartornera pissutigalugu ilaatigut nuna qeriuaannartoq aakkiartortoq, taamaasillunilu itsarnitsat sinnikui asiutikkiartuaarlugit suujunnaartillugillu.

Annaasat ernumanartippai

Taamaattoqarnera ilisimaneqarpoq ilaatigut Ilulissat eqqaanni nunaqarfimmi Qajaani nassaatigut.

Ilisimatuulli ilisimanngilaat tamanna Nunatsinni sumiiffinni itsarnitsaqarfinni allani atuunnersoq.

Nunattali kimmiut sineriaani nunaqarfiusimasuni ilisimaneqartuni pingasuni misissuinerit takutippaat itsarnitsat sinerissamut qanittumiittut 60 procentii qularnanngitsumik taamatut ajornartorsiortinneqartut.

– Isumaqarpunga misissuineq nukittuujullunilu pingaaruteqartoq. Pissutiginerullugu ukiorpaalunni takusimasavut oqaluuserisimasavullu ersarissumik peqqissaartumillu takutimmagit. Issittumi kulturikkut nunallu sananeqaataatigut kingornussatta ilarujussuisa annaanissaat amerlasuut ernumageqaat, tamaani silap pissusiata allanngoriartornera itsarnitsat attatiinnarnissaannut sunniuteqartorujussuummat, taamatut oqarpoq Felix Riede, dtaannalu Aarhus Univiersitetimi Afdeling for Arkæologi og Arctic Researc Centerimi lektoriuvoq, misissuinermilu nammineq peqataasimanngilaq.

Misissuineq ilisimatuussutsikkut atuagassiami Scientific Reportsimi tamanut saqqummiunneqarpoq.

Klimaqarfinni tamani ajornartorsiutit assigiipput

Ilisimatuut Qajaa-ta saniatigut Kangermi, Sandnes-imi Igalikumilu itsarnitsaqarfiit takuniarsimavaat, taakkualu tamarmik kitaata sineriaani klimaqarfinni assigiinngitsuni pingasuni inissisimapput.

Taakkunani misissugassanik tigooraapput ukiunillu arlalinnik sivisussusilimmik silap pissusia uuttortartarsimallugu. Paasissutissat tamakkua misissuinermi atorsimavaat, assersuutigalugu orpiit meqqutaasaat saarngillu silap kissatsikkiartornera, issikinnerulernera, isugutannerulernera panernerulerneraluunniit pissutigalugit qanoq isillutik arroriartortarnersut.

Nunaqarfiillu sumiiffimmikkut assigiinngitsorujussuugaluartut silap pissusiata allanngoriartorneranut ulorianartortaanullu assigiimmik malussarfiusimapput.

– Oqanngilagut itsarnitsat aqagu tammarsimassasut, ajornartorsiutigaarpulli paasinagilluunniit tammarsinnaammata. Illoq takusinnaavarput isalernersoq, imaluunniit qisuttaa asiulersimanersoq, nunalli ataani pissutsit taamatut malinnaaffigisinnaanngilagut, Jørgen Hollesen oqarpoq, tdaannalu Nationalmuseetimi Afdeling for Bevaringd og Naturvidenskabimi seniorforskeriuvoq, misissuinermillu allaaserisamik allaqataasimalluni.

Ajornartorsiutilli iliuuseqarfiginissaanut suli piffissaqartoq taassuma qularutiginngilaa.