ilisimatusarneq
Nunatsinni aappilattut koraalitut isikkulinnik pilersitsisartut
Ilisimatuuni siullersaalluni Helle Jørgensbye Kalaallit Nunaanni aappilattunik koraalitut isikkulinnik katersuuffiusunik ilisimasanik katersilluni assiliorpoq. Taakku saarulliit alliartornerminni uumaffiattut pingaaruteqarsinnaapput
Kalaallit aalisartut ilisimavaat - koraalitut illutik naasimasut, taakku saarullinniarneranni, nipisanniarneranni imaluunniit kapisilinniarneranni qassutinut nassittarput.
Taakku tassaapput koraalitut isikkulinni kalkit aappilattut naajorartartut. Kisianni koraalit uumasuuput, taakkulu aappalattut naasuupput.
Taakkuali Kalaallit Nunaanniittuunerat qangali ilisimaneqaraluartut, aatsaat maanna assiliartalersorneqarput.
DTU Aquami ph.d-tut ilinniartoq Helle Jørgensbye aamma Jochen Halfar Toronto Universitymeersoq peqatigalugu aappilattut Kalaallit Nunaanni siullersaallutik misissuiffigaat.
Ukiumut 1 mm-mik alliartortartut
Aappilattut kiattuni Issittoq tikillugu ilisimaneqartuupput. Qaamanerup sarfallu immikkut ittut koraalitut isikkulimmik naatittarpai.
Kisianni taakku sukkasuumik naajartorneq ajorput. Aappilattut ukiumut millimeteriinnarmik alliartortarput. 1 meterimillu takissusilimmik naasoqarnissaa ukiunik 1000-nik sivisussuseqartarpoq.
Helle Jørgensbyep Kalaallit Nunaanni aappilattoqarfiit 21-it sumiissusersisimavai, taakku 15 aamma 25 meterisut ititigisumiipput, kisianni amerlanerunerat ilimanaateqartoq, taanna oqarpoq.
- Naak aappilattut koralitut ittut qaqutigooraluartut suli amerlanerusimassapput, taanna oqarpoq.
Misissuinerup aamma Nunatsinni aappilattoqarfiit itissusaat ilisimaneqartut nikisippaat, tassa 50 meterimit 77 meterimut siullermik ilisimaneqarsimagamik. Aammattaaq Tunumi siullermeerluni aappilattunik nassaartoqarneranik allaaserinnittoqarpoq.
Immap naqqani portusuut
Nunatsinni aappilattut aalisakkanut qanoq sunniuteqartarnerat misissorneqarnikuunngilaq, kisianni saarulliit alliartornerannut annertuummik sunniuteqarsinnaasut Helle Jørgensbye isumaqarpoq, tamanna Norgemi uppernarsineqarnikuuvoq.
Nunarsuarmi sumiiffinni allani misissuinernit ilisimaneqarpoq, aappilattut uumasunut assigiinngisitaartorpassuarnut inissaqartitsisuupput.
- Aappilattoqarfiit illorsuartut ipput. Inissami annikitsumi ineqartorpassuusinnaapput, taanna oqarpoq.
- Uumasorpassuit uumaffigigaat ilisimareerparput, assersuutigalugu uilussat, eqqusat aamma peqquit. Saarulleeqqat taakku sumut atortarneraat takorusussinnaavara.
Eqqusat aamma Kalaallit Nunaata aappilattui nuannarisorujussuuaat. Tassami neriffigisarpaat. Kalaallit Nunaat eqqusanik misileraalluni aalisarnermik ingerlataqareerpoq, taakku kangiani mamarineqartorujussuupput.
Immap naasui Freuchenimeersut
Kalaallit Nunaanni pinngortitamut atortut atorlugit ikkarluit nalunaarsorneqarnikuunngillat.
Helle Jørgensbyelu Botanisk Museum Statens Naturhistoriske Museumip toqqorsiviani ujaasisimavoq. Tassanili nassaarisimavai 1870-ikkunni naasorsiuup nalunnginneqarluartup L. K. Rosenvingep Kalaallit Nunaanni koraalit aappaluttut katersorsimasai.
Nassaarineqartulli nalunaarsorneqaratilli nunap assiganut ikkunneqarsimanatik.
- Kalaallit Nunaanni immap naasui aappaluttut amerlasuunit apersuutigineqartarsimapput, eqqarsaatigineqarsimanngilarli naasorsiuup katersaarisimasaani ujaasinissaq. Allakkajaamik eqqarsartaaseqarnera iluaqutigisimavara, Helle Jørgensbye oqarpoq.
Statens Naturhistoriske Museumimi immap naasui aappaluttut issittumi ilisimasassarsiortartup nalunnginneqarluartup Peter Freuchenip katersaa takuneqarsinnaapput.
- Tigummigakku misigisaq immikkuullarissimavoq.
Allaaserineqartumi allaaserinneqataasoq, Jochen Halfar Toronto Universityminngaanneersorli, katersugaasivimmi nassaarineqartut Nuup Kangerluani paasisassarsiornermi ataatsimoortinneqarsimapput.
Ajortiasut
Immap naasui aappaluttut avannamut Upernavik tikillugu takussaapput. Qaamanermik pisariaqartitsivallaannginnerat ersersippaat.
Ikkarluillu kilisattunut, qassutinut, eqqaaveqarfinni maqullummillu qallerneqaraangamik ajortiasuujupput.
Allaaserisaq DTU-Aquap allaaserisimasaanit naalisagaavoq.