Nalunaarusiaq: Tuapannguani inissiarsuit PCB-mik ulikkaarput

Nalunaarusiap Cowimit suliarineqartup takutippaa Nuummi Tuapannguani inissiarsuarniit eqqakkat imaanut iginneqartut, ima PCB-imik akoqartigisimasut maannakkut imaaniit qaqeqqinneqartariaqarlutik.

Inissiaasimasunit eqqakat 1.000 kubikmeterit PCB-imik akoqaqisut apriilimiillu imaanut iginneqarsimapput. Suliffeqarfimmit siunnersuisartumiit misissuineq assortugassaanngilaq: Igitat uloriarnarput aamma peerneqartariaqarput, Avatangiisinut Pinngortitamullu Ingerlatsivimmi immikkoortortaqarfimmi pisortaq, Tina Petersen atuagassiamut Ingeniørenimut oqarpoq.

- PCB-imik annertuumik akoqarput ingammik qalipaat atorneqarsimasoq eqqakkatut ulorianartutut isigineqartariaqarpoq, oqarpoq.

PCB tassaasoq (PolyChloreredeBiphenyler) 1953-imiit 1976-ip tungaanut ilaatigut qalipaatini qitulisaatitut atorneqarpoq. Akuutissaq inerteqqutaalerpoq paasineqarmat aalannguunnermigut nerisariiaat tulleriiaarnerannut akuliuttarnera, taamaalilluni akiuussutissaqarnermik ajoqusiisarluni aamma nappaassuarmik kræfteqalertitsisinnaalluni.

Cowimit nalunaarusiaq ullumi, tallimanngornermi kingusinnerusukkut saqqummiunneqassaaq kisianni Tina Petersenip maannangaaq oqaatigisinnaavaa, qalipaatit PCB akorisaa kilumut 330-1030 gramimik annertussuseqartoq.

Illukunit eqqakkat inissiarsuarnik angisuuniit blok R aamma S-imeersuupput, taakku 2007-imi aamma 2008-mi aserorterneqarput. Ingutserinerup kingorna igitassartaat Kalaallit Nunaata avataanut imaanut kivitsinneqarput. Attaveqarnermut Avatangiisinullu Naalakkersuisoqarfimmi pisortaq Steffen Ulrich-Lynge malillugu isumaasimagaluarpoq, eqqagassat umiarsuliviliassamut nunniornermut atorneqarnissaat.

Kisianni inissiarsuit pingajuanni blok Q-mi taava Cowi suliassinneqarpoq R-ip aamma S-ip sinnikuinik misissuisussanngorlugu.

Betongi sequtsigaq PCB-imik akulik

R aamma S umiarsualiveqarfissamut nunniutitut atorneqassanngillat. Akerlianik kalaallit oqartussaasuisa maannakkut misissortariaqalissavaat, eqqakkat ulorianartunik akuutissanik akullit qanoq ilullugit piissanerlugit. Tamanna ajornakusoorsinnaalluarpoq.

- PCB qalipaammut akugineqarsimasoq betongimut centimeterinik marlunnik pulasimavoq. Betongip ilaa sequtserneqarsimavoq, taammattumik qanoq iliorfiginiarnera ajornakusoorsinnaavoq. Imaassinnavoq qalipaatitaa kisimi piiarneqarsinnaasoq, taava ajornatorsiut annikinninngussagaluarpoq. Kisianni taamaaliortoqarsinnaajunnaarpoq betongip aserorterneqarsimanera pissutaalluni, Tina Petersen oqarpoq.

Ilaat seqummanngorsimasut iluatsinneqarsinnaanngillat, taamaattumik taakku tamarmik eqqagassatut naviarnartutut oqaatigineqartariaqarput, tikkuaavoq.

Alloriarneq tulliuttoq tassaavoq oqartussaasut naatsorsuillutik aallartinnissaat, iluarsiinissaq sorleq akikinnerussanersoq.

Tamatuma saniatigut aamma paasineqassaaq sanaartukkanik ingutserinermi eqqagassat sinneri sumut pineqassanersut.

- Sequtserilluinnartoqassava? Tamanna qanoq akeqassava? Danmarkimut nassiunneqassappat? Imaluunnit Kalaallit Nunaanni uninngatitsiviliortoqassava? Tassa tamakku apeqqutit ilaat isummerfigineqartussat taamaapput, Tina Petersen oqarpoq.