Imminornissamik eqqarsaateqartarut nunaqarfinni marloriaatinngortut
Innuttaasunik 1993-imi aamma 2005-2007-imi misissuinerit takutippaat, imminornissamik eqqarsaateqartartut piffissami tassani kalaallit nunaata kitaata nunaqarfiini marloriaat sinnerlugu amerleriarsimasut, si-folkesundhed.dk allappoq.
Imminornissamik sakkortuumik eqqarsaateqartarsimasut qanoq atugaatiginerat Kalaallit Nunaata kitaani innuttaasunik misissuinerni marluusuni 1993-imi aamma 2005-2007-imi misissuiffigineqarsimavoq.
Misissuinerup takutippaa, 1993-imi imminornissamik eqqarsaateqartarsimasut qanoq atugaatiginera ukiut kingulliit ingerlaneranni nunaqarfinnut sanilliullugu illoqarfinni qaffasinnerulaartarsimasoq, kisiannili nikingaasutaa kisitsisitigut takussutissatigut qularnaatsuunani. Aamma illoqarfinni imminornissamik eqqarsaateqartarsimasut qanoq atugaatigineranni 2005-2007-imi kisitsisit appariaallannerat nalorninartoqarpoq.
Akerlianik nunqarfinni imminornissamik eqqarsaateqartarsimasut atugaanerat piffissami pineqartumi marloriaat sinnerlugu annertuseriarsimavoq, taamalu kalaallit nunaata kitaata nunaqarfiini imminornissamik eqqarsaateqartartut amerlassusiat illoqarfinnut sanilliullugu marloriaatinngorsimavoq. Illoqarfinnisulli amerlanerpaatigut inuusuttut imminornissamik eqqarsaateqartarsimapput.
– Nunaqarfinni taamak erseqqaritsigisumik ineriartorneq inuiaqatigiinni immikkoortitsiartunernut ersiutaasinnaavoq, kisianni aamma inussuttut nukissaqarnerusut illoqarfinnut nuuttarnerannut takussutissaasinnaalluni.
Nunaqarfimmi inuunerup illoqarfimmi inuunermut sanilliullug inuuniarnikkut pitsaassusaata nalinernissaa pitinnagu misissueqqissaarnerit itisuut ingerlanneqaqqaartariaqarput, taakkununnga ilanngullugit misissuinerit tutsuiginassutsimikkut ajunngitsut aamma innuttaasunik misissuinermit paasissutissaatit misissoqqissaarneqarnerat.
Kalaallit Nunaanni imminoortarnernik kisitsisaatit 1960-ikkut qiteqqunneranniilli qaffasittarsimapput. Amerlanerpaatigut angutit inuusuttut 15-init 29-illu akornanni ukiullit imminortarsimapput, kisiannili imminornissamik sakkortuumik eqqarsaateqarsimasuni imaluunniit imminoriaraluartuni arnat angutinit amerlanerusimallutik.
Imminortarnerup atugaanera piffissap ingerlanerani ineriartorneq nunap immikkoortuisa akornanni aamma illoqarfiit nunaqarfiillu akornanni assigiinngilaq. Nuummi imminortarnerit 1980-ikkut aallartinneranni amerlanerpaaffimminniipput, kisianni atugaanera maanna illoqarfiit annersaannut sanilliullugu sinerissami illoqarfinni nunaqarfinnilu qaffasinnerulersimalluni.
Tunumi imminortartut kitaanaut sanilliullug amerlanerulluarput. Inuit ukiuni 100.000-it ataasiugaangata angutit inuusuttut 15-iniit 29-inut ukiullit 1000-it sinillit imminnoriarnertik toqqutigisarpaat, tamannalu Tunumi imminoriartut toqusut Canadami inuit akornanni imminorlutik qoqquteqartartunit qaffasinneruvoq, qularnanngitsumillu nunarsuarmi qaffasinnerpaanut ilaalluni, si-folkesundhed.dk allappoq.
Nalunaarusiaq "Kalaallit Nunaanni innuttaasunik misissuinerit 2005-2007 - inuuniarnermi atukkat, inooriaatsit peqqissuserlu" ullumikkut Nuummi Dronning Ingridip Napparsimmavissuani nal. 11 tusagassiortunik katersortitsinermi saqqummiunneqarpoq.