Ilisimatuut: Kalaallit Nunaanni nillernerulernerata silap kissatsikkiartornera unitsinngilaa

Qaammataasanit paasissutissat ikiorsiullugit danskit ilisimatuut Kalaallit Nunaata ilarujussuani kiassutsip ineriartornera ukiut 15-it sinnerlugit, 2001-mit 2015-imut misissorsimavaat.

Ukiut ingerlanerini agguaqatigiisinnerat isigigaanni immaqa tupaallannartoqarpoq, nuna tamakkerlugu nillertiimisimammat. Ilisimatuut tamatuma saniatigut ukiumiit ukiumut nikerarnerit malunnaatillit takuaat.

Taamatut nalunaaruteqarnerit silap pissusiata allanngoriartorneranik qulartut silap kissatsikkiartorneranik taamaatitsinerannik kinguneqarsinnaagaluarpoq.

Kisianni – ajoraluartumik – tamatumunnga tunngavissaqanngilaq, ilisimatuut misissuisut taama oqarput. Videnskab.dk taama allappoq.

Inerniliussaq pingaarneq: Sila allanngorarpoq
Sila ukiumiit ukiumut assigiinngitsorujussuusartoq, ilisimatuut allaatigisaata nutaap siullermik takutippaa.

Aamma Videnskab.dk-mi atuaruk: Sådan ved forskerne, at klimaet er under forandring

Kalaallit Nunaata kitaata sineriaani ukiuni 15-ini kingullerni aasakkut kissakkiartortoqarsimaneranik ilisimatuut assersuutigalugu takutitsisinnaapput, ukiakkullu piffissami tassani nillernerulersimalluni.

Ilisimatuut allaatigisaanni ilassutitut silasiorfinni uuttortaanerit aamma silap pissusianut misissueriaatsit ikiorsiullugit ilisimatuut takutippaa, piffissami sivisuumi – ukiuni 30-ni kingullerni – paatsuugassaanngitsumik kissatsikkiartortoqarsimasoq.

Silap pissusianut ataqatigiisinneqassanngitsoq
Siullermik inernerit naammattumik piffissami sivisuumi nalunaarsuinerunngimmata silap pissusianut inerniliinernut tigussaasunik atorneqarsinnaanngillat.

»Silap pissusia« oqaluuseriniaraanni minnerpaamik ukiuni 30-ni paasissutissat pigineqartariaqartut silasiortut oqartarput, miljøgeokemimi professori Bo Elberling oqarpoq. Taanna ilisimatuut allaatigisaannik allattuullunilu akisussaasuuvoq, taanna atuagassiami Scientific Reportsimi saqqummiunneqarpoq.

Taamaattumik inernerit taakku nutaat silap pissusianut ataqatigiisinnissaat mianersuunneqartariaqarpoq, Bo Elberling naqissusiivoq.

Qaammataasanit uuttortaanerit Sibiriami aamma Afrikami ikiorsiissutaasinnaasut
Taamaakkaluartoq imarisaat soqutiginartorujussuusut, meteorologi qallunaaq professori Eigil Kaas isumaqarpoq, taassuma allagaq peqataaffiginagu atuarsimavaa. Taassuma ingammik periuseq nutaaq ilisimatuut ineriartortissimasaat maluginiarpaa, tassani qaammataasatigut paasissutissat Kalaallit Nunaata qaavani kissassutsit naapertorlugit mimsissuisimapput.

- Kalaallit Nunaanni kissassutsit piviusut nalilersorsinnaanerannut misissuineq pingaaruteqarpoq, Eigil Kaas oqarpoq, taanna Niels Bohr Institutetimi Københavns Universitetimi sulivoq.