Meerannguamiit tupatsitamiit nattoralittut aarsaartutut misigisimalerneq

Psykologi Naja Lyberth timini tamaat atorlugu oqaluttuarpoq. Timini qasukkallugu nukillaartillugu, niaqquni sikitillugu, assani illuttut timimi saani tigorulullugit, eqqisisimanngitsumik anersaartorluni.

Tassanngaannarlu meerannguup qimaaffigisinnaanngisaanik pinngitsaaliisup saavanut pisoqarpoq, taanna erniinnaq pisussaavoq.

Ulorianartorsiortinneqaraanni timip annanniarluni qisuariaataa tassaasarpoq qimaaneq imaluunniit akiuunneq, Naja Lyberth nassuiaavoq.

- Kisianni meeraq kinguaassiutitigut atornerlunneqartoq pinngitsaalitinnermini qimaasinnaasimanngitsoq aamma/imaluunniit akiuussinnaasimanngitsoq, ikiorneqarsinnaanngitsutut misigisimasarpoq, naggataagullugu timip iliuusissaarunnermi iliuusaa atortarpaa: ''qerilluni qisuariarneq''. Timip ilukkullu anniarnissamut malugisaarunnissamut taanna illersuutigaa.

- Qerisutut iligaanni aamma pinngitsaaliinermit akiuunnissamiillu qimaasinnaanani akiuussinnaanngikkaanni, pinngitsaalitinneq kingunerlutsitsikkajuttarpoq. Taakkulu suliarineqanngikkunik akiuunnerit qimaaniarnerit nuanninngitsut qaangerneqanngitsut timimut aamma sianiutinut ukiorpassuarni unittarput, Naja Lyberth oqarpoq.

Inersimasut kinguaassiutitigut atornerlunneqarsimasut kingunerlutsitsisut katsorsarlugit, Naja Lyberth nunatsinni angalaqatigiittartunut ilaavoq.

Taamatut qerisutut inissinneq qaangerniarlugu ikiorneqanngikkaanni timimut sivisuumik ikkuttartoq taanna oqaluttuarpoq. Timi sillimajuaannarneranik tamanna kingueqarajuttarpoq, taamaalilluni pineqartoq stressiinnavittunngoqqasarpoq, tunngviusumik isumannaatsumik toqqissisimasumillu ''nammineq killigisami'' misigissuseq taamaalineqarnikkut ajoquserneqarnera pissutigalugu.

- Katsorsarneqartoq qanoq aallartissanerlugu maluginiaqqaartuaannarparput. Makkunani pisuni siullermik timimi eqqissisimanermik pilersitsinissamut aamma aamma isumannaatsuunermik toqqissisimanermillu misigissutsip nassaarinissaanut ikioqqaartarpagut. Kiisalu nammineq killiminnut misigissusaat uterteqqinniarnissaat, tamanna amerlanertigut kanngutsaatsuliortup pinngitsaaliinermigut katsorsarneqartup killinganik qaangiineratigut aserorneqartarmat.

Tamanna toqqissisimaneq katsorsarneqartup meeraanermini imaluunniit maanna inuunermini pineqartup toqqissisimaffianut pisumut inummulluunniit utersaartinneratigut ilaatigut pilersinneqarsinnaavoq, katsorsarneqartoq ilukkut isumannaatsuunermik toqqissisimanermillu misigissutsip uterteqqinnissaanut nukissanik pilersitsinissaanut ikiorneqarniassammat.

- Katsorsarneqartup toqqissisimanermik misigissuseq maluginissaa aamma timini maluginiartillugu ikiorneqarnermigut tassaniiginnarnissaa tullinnguuttarpoq, timilu nukissanereeraangat aatsaat kingunerlutsitsinerit suliarineqarsinnaalertarput.

Naja Lyberthip illu isumannaatsunngorlugu pilersinneqartussaq assiliartaliuppaa. Tamanna takutinniarlugu meqqunik qilattagassiaq tiguaa. Taasuminnga sisamanik teqeqqulimmik ilusilersuivoq, katsorsarneqartup 'najugaanik' killinganillu takutitsisumik.

- Kanngutsaatsuliortoq suli illup iluaniittutut misigineqarsinnaavoq, tassa imaappoq katsorsarneqartup killingata iluani eqqarsaataaniilluni, sulilu ippigusutsitsilluni. Taava timip kanngutsaatsuliortumut tunngatillugu akiuunnermik qimaaniarnermik qaanginngisamut takussutissai maluginiarneqassapput. Katsorsarneqartup akiuunnissamut qisuariaatini qaangersimanngisani atorusulerpagu, taava takorluuinikkut imaluunniit kigaatsumik aalaneq ikiorsiullugu kanngutsaatsuliortoq anisinniarneqassaaq, Naja Lyberth oqarpoq.

Nikuippoq, assani eqillugu kigaatsumik qullarpaa, kingornalu tuini atorlugit kanngutsaatsuliortoq illumit/killigisamit anisillugu ajattarpaa.

Katsorsarneqartup timaa malugitillugu ikiorneqarneratigut annanniartutut nukiit nuanninngitsut qaangerneqarsimanngitsut annikitsukkaarlugit qaangeriartortinneqassapput, sianiutit nalinginnaanerusumik ingerlaleqqinniassammata. Sianiutitigut aatsaat eqqissigaanni misigissutsini eqqarsaatinilu annernartut aatsaat suliarineqarsinnaalertarput. Taamaaliornikkut pinngitsaalineqarsimasoq toqqissisimanerulerluni, isumannaannerulerluni aamma eqqissisimanerulerluni misigisimasarpoq, ilukkut annanniarnermit annerusumik minnerusumilluunniit ingerlaqqikkiartorluni inuummarisseqqilluni.

Angalaqatigiittartunit katsorsarneqartut ilaat ima oqaasertaliivoq:

- Angerlarsimaffiga maanna toqqissisimanarlunilu isumannaatsuuvoq. Killissakka malugisinnaanerulerpakka, timeralu kinguaassiutitigut atornerlunneqarnittut meeraalluni illersorsinnaanngitsuujunnaarsimasoq paasivara.

Taamaaliornikkut katsorsartittup katsorsarneqarnerata aallaqqaataa nukittorsarneqarneranut tunngasuuvoq.

- Katsorsarneqartoq nukissanik siullermik pilersitsiffigisussaavarput. Pineqartup misigissutsit imaannaanngitsut suliarinissaanut nukissaqartariaqarneranut tamanna piumasaqaataavoq, Naja Lyberth oqarpoq.

Katsorsarneqartut killiliinissamut ilikkariartuaartarput, nammineq pisariaqartitanik nassaartuillutik kiisalu piffissat atorsarfiusut qaangerniarlugit naleqqunnerusunik iliuusissanik nassaartorlutik.

- Inuuneq artornarsigaangat timera atornerluttarunnaarpara, siullermik aalakoorlunga imaluunniit anguterpassuit atoqatigalugit ajornartorsiutikka aaqqinniartarpakka, angalaqatigiittartut katsorsarsimasaasa ilaa taama oqaluttuarpoq.

Misigissutsit aamma timip qisuariaatsit pissusilersornerlu aqukkunnaariartortarpaat. Qaratsap eqqarsartup atorneqarnissaa ajornannginnerulertarpoq, katsorsarneqartut misigissutsitik, eqqarsaatitik pisariaqartitatillu ilikkartarpaat, kisianni aamma siumut pilersaarusiorneq, erseqqissumik eqqarsarluni imminut takusinnaalerluni aamma allat iluannit avataaniillu takusinnaallugit.

- Soorlu nattoralik portusuumi aarsaartoq. Nuna atiminiittoq annertooq takusinnaava, saniatigullu kilometererpassuit siumut takusinnaallugit, kisianni aamma aalisagaarannguaq immap qaaniittoq takusinnaallugu.

Meerannguaq ersiortoq oqaloqatigiinnerup aallaqqaataaniittoq tammarpoq. Nukissap eqqissinerullu kingunerlutsitat qaangerneranni qanoq isikkoqarnersoq, Naja Lyberthip timini tamaat atorlugu takutippaa.

Aamma atuaruk: - Meeraaninniilli pilluarneq aatsaat misigeqqippara

Angalaqatigiittartunit katsorsarneqarnikuuguit misilittakkatillu oqaluttuarerusullugit, taava walter@sermitsiaq.ag attavigisinnaavat