Maajip aallaqqaataani oqalugiarnerit atuakkit: Sipaarniartoqarnerani SIK isummersueqataarusuttoq

Sulisartut ulluat maajip aallaqqaataani malunnartinneqarpoq. Tassani sulisartut kattuffiata siulittaasua Jess G. Berthelsen, inuussutissartiornermut naalakkersuisoq Siumumit Vittus Qujaukitsoq aamma Inuit Ataqatigiinnit Sara Olsvigip oqalugiaataat atuakkit:

SIK-p siulittaasuata oqalugiaataa:

'Sulisartut ulluat: Illersuineq nukittorsarneqarli

Maajip aallaqqaataa ulloq pingaaruteqartuuvoq. Tassaavoq nunani tamalani sulisartut ulluat. Ulloq taanna sulisartut pisinnaatitaaffiinut kiisalu akissaatinut sulinermilu atukkatigut tunngasutigut ukiorpassuarni oqariartuuteqartarfiusarsimavoq.
Ullormi tassani aamma inuaqatigiittut sulisartut qitiutitaat sammisarparput; ersoqatigiinneq. Sulisartut kattuffii tassarpiaapput sulisartut ataasiakkaat oqariartuutaannik apuussinissanut qulakkeerinnittartuusut. Kattuffiit, taakkualu ataatsimoorfiunerisa naapertuuttumik tunngaveqarnissarput qulakkeertarpaat.

Sulisartut kattuffiisa ilarpassui kalaallit ersoqatigiinnissamik misigisimanerannit innuttaasunullu pitsaasunik atugaqartitsinissamut piumassuseqarnerannit aallaaveqarput. Naleqartitat taakkua paarilluassavagut, kinguaariinnilu takkuttussani ersoqatigiinnikkut ingerlaaseqarnissatsinnut paasinninneq paasillugulu atoqqullugu maannangaaq meeqqatsinnut inuusuttortatsinnullu ingerlateqqissavagut.

Sulisartut kattuffiinut ilaasortanngoritsi!
Taamaattumik assersuutigalugu SIK-p inuusuttunut immikkoortortaqarnera Inuit Ataqatigiinniit nuannaarutigaarput. Peqatigitilluguli isumaqarpugut sulisitsisut inuusuttunut meeqqat atuarfianni angajullerniittunut ilinniagaqartunullu naleqartitaminnut ilisimasaminnullu tunngatillugu annertunerusumik paasissutissiisarsinnaasut. Ersoqatigiilluni ingerlaaseqarnissamik isumaq inuusuttunut ingerlateqqissavarput, taamaasilluta inuiaqatigiinni naleqartitap tamassuma siunissami qitiusutut atuussinnaanissaa pigiinnarsinnaagatsigu.

Inuit Ataqatigiinniit inuiaqatigiinni nukittuumik sulisartutigut kattuffeqarnissarput kissaatigaarput. Isumaqarpugut nukittunerusumik sulisartutigut kattuffeqarnitsigut inuiaqatigiit nukittunerusut pilersissinnaallutigit. Ukiut qulit 20-lluunniit qangiunnerini suli kattuffeqarnissaq angussagutsigu sulisartut kattuffiini kinguaariit nikinnissaat qulakkeertariaqarpoq. Tamanna tamatsinnut tunngasuuvoq, aamma ilissinnut inuusuttunut.

Allatut oqaatigalugu sulisartut kattuffeqarnerat inuiaqatigiinni akuulluinnarnerusariaqarpoq. Tassanimiuna sorsuutiginninneq pisoq. Taannaavorlu aqqutigalugu sulisartut ataasiakkaarlutik tusaaniarneqarsinnaasut. Tassaniuvorlu nukivut ataatsimoortissinnaagivut ersoqatigiinnermillu qulakkeerinnilluta. Tamannalu angussagutsigu sorsuuteqarnermi amerlanerit peqataasariaqarput.

Amerlavallaat isertitakippallaarput
Sulisinnaasortatta ilarparujussui annikinnermik akunnattumilluunniit isertitaqartuupput.
Inunnik taakkorpianik eqquisunik inuiaqatigiinni arlalitsigut unammilligassaqarpugut.
Akissarsiat pisissutaasinnaanerat annikilliartorpoq. Akissaatit minnerpaat appasipput. Inuppassuillu inuuniarnermikkut atornerluinertigullu sakkortuumik atugaqarnermikkut sulisinnaassutsimikkut eqqorneqarsimasuupput.

Suliffissaaleqisortatta ilarpassui ilinniagaqarsimasuunngillat, taakkunanngalu amerlavallaat ’matchgruppe 3’-tut taagukkatsinni inissisimapput; tassa inuit katsorsarneqaqqaarlutik aatsaat pisortanit ikiorneqarnerminniit sulisinneqalernissaminnut ikaarsaarsinnaasut.
Inuiaqatigiinni naligiinnginneq annertusiartorpoq, Naalakkersuisoqarpugullu naligiinnginnermut tamatumunnga manna tikillugu malunnaatilimmik iliuuseqarniarsimanngittunik. Akerlianik siusinaartumik pensionisiaqarnermut aaqqissuusseqqinnermi maanna siunnersuutigineqartumi inuit amerlanerusut pilersorneqarnermiit suliffeqarfeqarnermut inunnik taakkuninnga tigusinissaminnut suli piareersimanngitsumut suliffeqarnermi atukkanut nalorninartunut kaaminneqassapput.

SIK-p nipaa maqaasivarput
Aaqqissuusseqqinnernut taakkununnga atatillugu kattuffiit nipaat ersarissoq maqaasivarput. Isummersuutinik ilanngussiniaritsi. Imminut napatinnerusunik inuiaqatigiinnik pilersitsissagutta aaqqissuusseqqinnerit pilersaarutigineqartut aqqutigalugit inuuniarnikkut aningaasaqarnikkullu naligiinnginneq peqatigiilluta ersarissumik ukkatsigu.

Aaqqissuusseqqinnernut tunuliaqutaasinnaasunik suliassaqarfiit assigiinngitsut akimorlugit iliuusissanik qulakkeerisariaqarpugut. Politikerinuinnaq tamanna suliassaanngilaq. Suliffeqarfinni peqataasut akuusariaqarput suliffiillu eqaannerusut ilumut pilersinneqarnissaannut qulakkeerinnillutik. Taamaanngippat allaassanngilagut asuli iloqqutsiinnartut. Naalakkersuisut suliaq tamanna naammassippassuk eqqorneqarnerlunnerpaat atugaat suli ajorseriaqqissinnaapput.

Ilaqutariit meerartallit qularnaarneqassapput
Siunissami pilersuisutut ersutat suli sakkortuseriassapput. Utoqqaat amerlanerulernerisigut sulisinnaasullu ikileriarnerisigut inuaqatigiit allat assigalutigit aaqqissuussaanitsigut pinngitsoorneqarsinnaanngitsumillu ajornartorsiuteqalissaagut.
Ullumikkulli atuutilereersumik ilaqutariippassuit meerartallit inuuniarnermikkut illersorneqarsinnaasunik atugaqanngillat. Inuit Ataqatigiinniit erseqqissumik oqaatigissavarput ilaqutariit inuunerissaarnissaat qanoq amerlatigisunik aningaasaateqarnerinnarmut tunngasuunngimmat. Angajoqqaarpassuaqarpoq naak akissaatikitsuugaluarlutik ajunngitsumik akisussaassuseqartumillu angajoqqaajusunik meeqqaminnillu toqqissisimasunik atugaqartitsisunik.

Taamaattorli akissaatit ima annikitsigippata akiligassanulluunniit nalinginnaasunut naammannatik, taava tamanna meeqqanut tussaaq. Inuiaqatatigiit peqqissut taamatut atugaqartitsinerat meerarpassuarnik eqquivoq. Meeqqat taakkua pillugit sorsuuteqassaagut. Inuit Ataqatigiinniit ilaqutariit taakkua uummateqarfigaagut, pisinnaasagullu tamakkerlugit aaqqissuuseqqinnerit sanngiinnernik eqquinerlunnissaat pinngitsoortinniarsarissavagut.
Politikerisummi eqqortumik pingaarnersiuinissatsinnut sapiissuseqarutta ilaqutariinnut taakkununnga pitsanngorsaanissanut inissaqarpoq.

Meeqqiornissami atugassat aaqqissuutissapput
Ullumikkut inuiaqatigiinni meeqqat amerlavallaat angerlarsimaffeqanngitsutut, atornerluiffinni, persuttaaffinni toqqissisimanngiffiusunilu inuuneqarput. Tamanna tamatta susassaqarfigivarput, inunnillu isumaginninnerup iluani ilaqutariit meerartallit aallunneqarnissaat qulakkiissavarput. Aamma sulisartut pisinnaatitaaffiinut tunngatillugu isumaqatigiinniarnerni ilaqutariit meerartallit qitiutinneqarnissaat qulakkiissavarput. Erninermut atatillugu sulinngiffeqartitaanissamut atatillugu paaqqutarinninnermullu pisinnaatitaaffitsigut suli pitsaanerujussuarnik iliuuseqarsinnaavugut. Tassanili sulisartut kattuffii pingaarutilimmik qitiusumillu inissisimaffeqarput.

Kattuffiit ima ersarissumik oqarfigerusuppagut: Erninermut atatillugu sulinngiffeqarsinnaanermi ilaqutariinnilu meerartalinni pitsaanerusunik atugassaqartitsinissamut sorsuuteqaqatigisigut. Angutaanerusut suliassarisartagaasa kisimik siuarsarneqannginnissaannut qulakkeerinninnissamut sorsuuteqaqatigisigut. Naligiissitaanissamut sorsuuteqarneq sulisartut kattuffiata sorsuutissaanut akuuvoq. Angutit arnallu tamarmik naligiinnermik siuarsaaqataassapput.

Ersoqatigiinnissaq oqaasiinnaanngilaq
Sulisartut kattuffiisa naleqartitatigut tunngavigisaa aamma Inuit Ataqatigiinnut atuuppoq: Ersoqatigiinneq.
Politikeritut ilusilersuinissamut piginnaaneqarnitsigut inuiaqatigiinni tunngaviusumik tamatta pitsaasumik atugassaqarnerput qulakkiissavaa, tamannalu ersoqatigiinnissamut qanoq piumassuseqarnitsinnik takutitsisuussaaq.
Taamaattumik Inuit Ataqatigiinniit Naalakkersuisut 2016-mut aningaasanut inatsimmut isumaqatigiinniarnissanut aggersunut piaartukkut aggersaqqulluta kajumissaarpavut, atugarissaarnissamullu aaqqissuusseqqinnissatigut politikkikkut oqallisiginninnissanut maannangaaq aallartinnissarput kajumissaarutigaarputtaaq. Siusinaartumik pensionisiaqarnermut aaqqissuusseqqinnissamut tunngatillugu Naalakkersuisut periusaat neriniartarfimmut qaaqqoriarluta sutornissatsinnut namminneq aalajangeereernerattut assersuunneqarsinnaavoq.
Siusinnerusukkut akuutinneqartariaqarpugut. Taamatuttaaq suliffeqarnerni peqataasut. Pingaartumillu sulisartut kattuffii uani suliassaqarput, sulisullu tamaasa eqqarsaatigalugit atugassanik pitsaasunik qulakkeerinninnissami peqatigissavatsigit.

Oqaaseq ersoqatigiinneq ataatsimoorluta ilumut ersoqatigiinnerusumik iliuuseqarnitsigut pivusunngortissavarput.'

Sara Olsvigip oqalugiaataa:
'Sulisartut ulluat: Illersuineq nukittorsarneqarli

Maajip aallaqqaataa ulloq pingaaruteqartuuvoq. Tassaavoq nunani tamalani sulisartut ulluat. Ulloq taanna sulisartut pisinnaatitaaffiinut kiisalu akissaatinut sulinermilu atukkatigut tunngasutigut ukiorpassuarni oqariartuuteqartarfiusarsimavoq.
Ullormi tassani aamma inuaqatigiittut sulisartut qitiutitaat sammisarparput; ersoqatigiinneq. Sulisartut kattuffii tassarpiaapput sulisartut ataasiakkaat oqariartuutaannik apuussinissanut qulakkeerinnittartuusut. Kattuffiit, taakkualu ataatsimoorfiunerisa naapertuuttumik tunngaveqarnissarput qulakkeertarpaat.

Sulisartut kattuffiisa ilarpassui kalaallit ersoqatigiinnissamik misigisimanerannit innuttaasunullu pitsaasunik atugaqartitsinissamut piumassuseqarnerannit aallaaveqarput. Naleqartitat taakkua paarilluassavagut, kinguaariinnilu takkuttussani ersoqatigiinnikkut ingerlaaseqarnissatsinnut paasinninneq paasillugulu atoqqullugu maannangaaq meeqqatsinnut inuusuttortatsinnullu ingerlateqqissavagut.

Sulisartut kattuffiinut ilaasortanngoritsi!
Taamaattumik assersuutigalugu SIK-p inuusuttunut immikkoortortaqarnera Inuit Ataqatigiinniit nuannaarutigaarput. Peqatigitilluguli isumaqarpugut sulisitsisut inuusuttunut meeqqat atuarfianni angajullerniittunut ilinniagaqartunullu naleqartitaminnut ilisimasaminnullu tunngatillugu annertunerusumik paasissutissiisarsinnaasut. Ersoqatigiilluni ingerlaaseqarnissamik isumaq inuusuttunut ingerlateqqissavarput, taamaasilluta inuiaqatigiinni naleqartitap tamassuma siunissami qitiusutut atuussinnaanissaa pigiinnarsinnaagatsigu.

Inuit Ataqatigiinniit inuiaqatigiinni nukittuumik sulisartutigut kattuffeqarnissarput kissaatigaarput. Isumaqarpugut nukittunerusumik sulisartutigut kattuffeqarnitsigut inuiaqatigiit nukittunerusut pilersissinnaallutigit. Ukiut qulit 20-lluunniit qangiunnerini suli kattuffeqarnissaq angussagutsigu sulisartut kattuffiini kinguaariit nikinnissaat qulakkeertariaqarpoq. Tamanna tamatsinnut tunngasuuvoq, aamma ilissinnut inuusuttunut.

Allatut oqaatigalugu sulisartut kattuffeqarnerat inuiaqatigiinni akuulluinnarnerusariaqarpoq. Tassanimiuna sorsuutiginninneq pisoq. Taannaavorlu aqqutigalugu sulisartut ataasiakkaarlutik tusaaniarneqarsinnaasut. Tassaniuvorlu nukivut ataatsimoortissinnaagivut ersoqatigiinnermillu qulakkeerinnilluta. Tamannalu angussagutsigu sorsuuteqarnermi amerlanerit peqataasariaqarput.

Amerlavallaat isertitakippallaarput
Sulisinnaasortatta ilarparujussui annikinnermik akunnattumilluunniit isertitaqartuupput.
Inunnik taakkorpianik eqquisunik inuiaqatigiinni arlalitsigut unammilligassaqarpugut.
Akissarsiat pisissutaasinnaanerat annikilliartorpoq. Akissaatit minnerpaat appasipput. Inuppassuillu inuuniarnermikkut atornerluinertigullu sakkortuumik atugaqarnermikkut sulisinnaassutsimikkut eqqorneqarsimasuupput.

Suliffissaaleqisortatta ilarpassui ilinniagaqarsimasuunngillat, taakkunanngalu amerlavallaat ’matchgruppe 3’-tut taagukkatsinni inissisimapput; tassa inuit katsorsarneqaqqaarlutik aatsaat pisortanit ikiorneqarnerminniit sulisinneqalernissaminnut ikaarsaarsinnaasut.
Inuiaqatigiinni naligiinnginneq annertusiartorpoq, Naalakkersuisoqarpugullu naligiinnginnermut tamatumunnga manna tikillugu malunnaatilimmik iliuuseqarniarsimanngittunik. Akerlianik siusinaartumik pensionisiaqarnermut aaqqissuusseqqinnermi maanna siunnersuutigineqartumi inuit amerlanerusut pilersorneqarnermiit suliffeqarfeqarnermut inunnik taakkuninnga tigusinissaminnut suli piareersimanngitsumut suliffeqarnermi atukkanut nalorninartunut kaaminneqassapput.

SIK-p nipaa maqaasivarput
Aaqqissuusseqqinnernut taakkununnga atatillugu kattuffiit nipaat ersarissoq maqaasivarput. Isummersuutinik ilanngussiniaritsi. Imminut napatinnerusunik inuiaqatigiinnik pilersitsissagutta aaqqissuusseqqinnerit pilersaarutigineqartut aqqutigalugit inuuniarnikkut aningaasaqarnikkullu naligiinnginneq peqatigiilluta ersarissumik ukkatsigu.

Aaqqissuusseqqinnernut tunuliaqutaasinnaasunik suliassaqarfiit assigiinngitsut akimorlugit iliuusissanik qulakkeerisariaqarpugut. Politikerinuinnaq tamanna suliassaanngilaq. Suliffeqarfinni peqataasut akuusariaqarput suliffiillu eqaannerusut ilumut pilersinneqarnissaannut qulakkeerinnillutik. Taamaanngippat allaassanngilagut asuli iloqqutsiinnartut. Naalakkersuisut suliaq tamanna naammassippassuk eqqorneqarnerlunnerpaat atugaat suli ajorseriaqqissinnaapput.

Ilaqutariit meerartallit qularnaarneqassapput
Siunissami pilersuisutut ersutat suli sakkortuseriassapput. Utoqqaat amerlanerulernerisigut sulisinnaasullu ikileriarnerisigut inuaqatigiit allat assigalutigit aaqqissuussaanitsigut pinngitsoorneqarsinnaanngitsumillu ajornartorsiuteqalissaagut.
Ullumikkulli atuutilereersumik ilaqutariippassuit meerartallit inuuniarnermikkut illersorneqarsinnaasunik atugaqanngillat. Inuit Ataqatigiinniit erseqqissumik oqaatigissavarput ilaqutariit inuunerissaarnissaat qanoq amerlatigisunik aningaasaateqarnerinnarmut tunngasuunngimmat. Angajoqqaarpassuaqarpoq naak akissaatikitsuugaluarlutik ajunngitsumik akisussaassuseqartumillu angajoqqaajusunik meeqqaminnillu toqqissisimasunik atugaqartitsisunik.

Taamaattorli akissaatit ima annikitsigippata akiligassanulluunniit nalinginnaasunut naammannatik, taava tamanna meeqqanut tussaaq. Inuiaqatatigiit peqqissut taamatut atugaqartitsinerat meerarpassuarnik eqquivoq. Meeqqat taakkua pillugit sorsuuteqassaagut. Inuit Ataqatigiinniit ilaqutariit taakkua uummateqarfigaagut, pisinnaasagullu tamakkerlugit aaqqissuuseqqinnerit sanngiinnernik eqquinerlunnissaat pinngitsoortinniarsarissavagut.
Politikerisummi eqqortumik pingaarnersiuinissatsinnut sapiissuseqarutta ilaqutariinnut taakkununnga pitsanngorsaanissanut inissaqarpoq.

Meeqqiornissami atugassat aaqqissuutissapput
Ullumikkut inuiaqatigiinni meeqqat amerlavallaat angerlarsimaffeqanngitsutut, atornerluiffinni, persuttaaffinni toqqissisimanngiffiusunilu inuuneqarput. Tamanna tamatta susassaqarfigivarput, inunnillu isumaginninnerup iluani ilaqutariit meerartallit aallunneqarnissaat qulakkiissavarput. Aamma sulisartut pisinnaatitaaffiinut tunngatillugu isumaqatigiinniarnerni ilaqutariit meerartallit qitiutinneqarnissaat qulakkiissavarput. Erninermut atatillugu sulinngiffeqartitaanissamut atatillugu paaqqutarinninnermullu pisinnaatitaaffitsigut suli pitsaanerujussuarnik iliuuseqarsinnaavugut. Tassanili sulisartut kattuffii pingaarutilimmik qitiusumillu inissisimaffeqarput.

Kattuffiit ima ersarissumik oqarfigerusuppagut: Erninermut atatillugu sulinngiffeqarsinnaanermi ilaqutariinnilu meerartalinni pitsaanerusunik atugassaqartitsinissamut sorsuuteqaqatigisigut. Angutaanerusut suliassarisartagaasa kisimik siuarsarneqannginnissaannut qulakkeerinninnissamut sorsuuteqaqatigisigut. Naligiissitaanissamut sorsuuteqarneq sulisartut kattuffiata sorsuutissaanut akuuvoq. Angutit arnallu tamarmik naligiinnermik siuarsaaqataassapput.

Ersoqatigiinnissaq oqaasiinnaanngilaq
Sulisartut kattuffiisa naleqartitatigut tunngavigisaa aamma Inuit Ataqatigiinnut atuuppoq: Ersoqatigiinneq.
Politikeritut ilusilersuinissamut piginnaaneqarnitsigut inuiaqatigiinni tunngaviusumik tamatta pitsaasumik atugassaqarnerput qulakkiissavaa, tamannalu ersoqatigiinnissamut qanoq piumassuseqarnitsinnik takutitsisuussaaq.
Taamaattumik Inuit Ataqatigiinniit Naalakkersuisut 2016-mut aningaasanut inatsimmut isumaqatigiinniarnissanut aggersunut piaartukkut aggersaqqulluta kajumissaarpavut, atugarissaarnissamullu aaqqissuusseqqinnissatigut politikkikkut oqallisiginninnissanut maannangaaq aallartinnissarput kajumissaarutigaarputtaaq. Siusinaartumik pensionisiaqarnermut aaqqissuusseqqinnissamut tunngatillugu Naalakkersuisut periusaat neriniartarfimmut qaaqqoriarluta sutornissatsinnut namminneq aalajangeereernerattut assersuunneqarsinnaavoq.
Siusinnerusukkut akuutinneqartariaqarpugut. Taamatuttaaq suliffeqarnerni peqataasut. Pingaartumillu sulisartut kattuffii uani suliassaqarput, sulisullu tamaasa eqqarsaatigalugit atugassanik pitsaasunik qulakkeerinninnissami peqatigissavatsigit.

Oqaaseq ersoqatigiinneq ataatsimoorluta ilumut ersoqatigiinnerusumik iliuuseqarnitsigut pivusunngortissavarput.'

Inuussutissarsiornermut naalakkersuisup Vittus Qujaukitsup Siumumeersup oqalugiaataa:

Maajip aallaqqaataa – nunarsuaq tamakkerlugu sulisartut ullut – ileqquuvoq pitsaasoq. Ikinngutigilluakkat ilagalugit nuannisaarnissamut aammalu sulisartut isumaqatiginninniarnermikkut aammalu sulisitsisunik isumaqatigiissuteqartarnermikkut pilersitsiviulluartumik qasusuillutillu suliaqarnerisigut qanoq angusaqarluarlutik iluatsitsilluarsimatiginersut eqqarsaatiginissaanut periarfissaalluartoq.
Aappaagu SIK-ip ukiut 60-inngorlugit nalliuttorsiornini malunnartissinnaavaa, – aammalu allaat nunatsinni sulisartunut atugassarititaasunik pitsaasunik qulakkeerisussanut isumaqatigiissutinut isumaqatiginninniarnernut ukiuni 25-ini siuttuusimasumik siulittaasoqarluni. Ukioq mannaannaq isumaqatigiissutit arfineq pingasut isumaqatigiinniutigineqarneri inerlanneqartussaapput.
Angusaqartoqangaatsiarsimavoq – kisianni suut tamaasa angusimanngilavut. Taamaattumik maajip aallaqqaataa suli sulisartut ulloraat – taamaattumillu Naalakkersuisut attassisinnaanissamut siuariartortitsinissamullu pilersaarummik – iluarsaaqqinnermut aqqutissani arlalinni tunngaveqartussamik, naalakkersuisooqatigiinnermut isumaqatigiissummi aalajangersaapput.
Naalakkersuisooqatigiinnermut isumaqatigiissut

Naalakkersuisooqatigiinnermut isumaqatigiissuterput suliaavoq pingaarnertut oqariartuutigalugu “Ataatsimoorneq - Toqqissisimaneq - Ineriartorneq “

Iluarsaaqqinnermi suliassatsinni taamaattumik qitiutippagut inuuniarnermi atugassarititaasut pitsangorsarneqarnissaat, minnerunngitsumillu aningaasarsiornikkut eqaatsumik ineriartortitsinissarput, tassuuna suliffissanik nutaanik pilersitsiortornissaq aqqutissiuukkumallugu, taamaasillutalu innuttaasuni sulisinnaasunut suliffissanik amerlanerusunik pilersitsisinnaajumalluta.

Naalakkersuisooqatigiit isumaqatigiissutigaat suliffissaaleqinerup akiorneqarnissaa pingaartillugu sulissutigineqassasoq. Suliffissaaleqisullu amerlasuut 30-it inorlugit ukioqartuummata naalakkersuisooqatigiit aalajangerput suliniutaasut annertuut inuusuttunut sammitinneqassasut. Suliniutitsigut isumannaarneqassaaq taakkua unittuunnginnissaat, kaammattorneqassappullu aqqutissiuunneqarlutillu ilinniakkamik aallartitsinissaannut. Ilutigisaanillu atuagarsornikkut sanngiinnerusutut inissisimasut annerusumik periarfissarsiuunneqassapput assassornermik suliffinnut sammisumik ilinniagaqarnissaannut.

Naalakkersuisooqatigiit sulissutigissavaat inuiaat imminnut pilersortuunissaat akisussaaqataanermillu tigusinissaat.

Inuiaqatigiit ineriartortut pilersinniaraanni atugarissaarneq pingaarnertut suliniutigisassaavoq. Inuiaat nukittuut ilaqutariinnit nukittuunit aallaaveqartarput, taamaattumillu pingaaruteqarpoq ilaqutaariit ikiortariaqalersimasut aamma pisariaqartumik ikiorneqarnissaat. Inuiaqatigiit atugarissaartut ilisarnaatigisarpaat suliffissaqarneq, peqqinnissaqarfimmut attaveqarsinnaaneq, aamma ilinniagaqarsinnaaneq, sumiluunniit najugaqaraluaraanni.

Iluarsaaqqinnermi aqqutissaq 1: Ilinniartitaanerup qaffassarneqarnissaa
Ilinniartitaanerup qaffasissusaa nunatsinni inuiaqatigiinni, namminersortut aamma pisortat suliassaqarfiini, ineriartortitsinissamut aalajangiisuulluinnartumik pingaaruteqarpoq. Inuiaqatigiit tamakkerlugit piginnaasanik qaffassaanissaq Naalakkersuisut kissaatigaat aammalu ilinniartitaanermi periaatsimik sunniuteqarluartumik qulakkeererusullutik, tassani inuusuttut ilinniarnerminni sukkasuumik ingerlanissamut aammalu suliffeqarnermi iluatsitsiviulluartumik aallartinnissamut eqqortunik piginnaasaqalernissamut assigiinnik periarfissaqarnissaat qulakkeerneqassalluni.

Iluarsaaqqinnermi aqqutissaq 2: Siuariartortitsinissaq aamma aningaasaqarnermut arlalinnik sammiveqartumut allanngortitsinissaq
Namminersortut suliassaqarfiini siuariartortitsinikkut aammalu suliffissaqartitsinerup annertusineqarneratigut, annertunerusumik isertitaqarnissamut tunngavissiisoqassaaq. Siuariartorneq taanna aamma suliffissaqartitsiniarneq suliassaqarfimmi ataasiinnarmi pilersinneqassanngilaq, kisiannili paarlattuanik suliassaqarfinni arlalinni pilersinneqassalluni. Taamaattoqassappat unammillersinnaassuseqarnerup pitsanngorsarneqarnissaa aammalu aatsitassanut suliassaqarfimmi aamma takornariartitsinermik inuussutissarsiutit iluanni inuussutissarsiornermik siuarsaasussanik suliniuteqarnissat pisariaqarput. Peqatigisaanik aalisarnerup ineriartorteqqinneqarnissaanut killiliussat pitsaanerulersinneqassapput.
Iluarsaaqqinnermi aqqutissaq 3: Pisortat suliassaqarfiini nutarterineq

Pisortat suliassaqarfii inuiaqatigiit aningaasaqarneranni ataatsimoortumi annertoorujussuupput, aammalu pisortani isumalluutit sapinngisamik pitsaanerusumik atorluarneqarnissaat pingaaruteqarpoq. Allaanerusumik eqqarsarnissamut, aammalu teknikkikkut digitaliusunullu periarfissanik nutaanik atorluaanissamut, annertoorujussuarnik periarfissaqarpoq.

Iluarsaaqqinnermi aqqutissaq 4: Suliffeqarnermi nutarterineq aamma suliffissaaleqisut ikilisinnissaat

Suliniuteqarneq assigiinngitsorpassuarnut tunngassuteqassaaq aammalu suliniutit aalajangersimasut 16-it tassani ilaatinneqarput. Nunaqavissut sapinngisamik amerlanerpaat suliffissaqarnissaat qulakkeerniarlugu Naalakkersuisut sulisartut nunaqavissut piginnaanngorsarneqarnerat annertusivaat, aammalu Piareersarfiit ataanni suliniuteqarnerup annertusineqarneratigut, inuusuttut suliffissaaleqisut malunnaatilimmik ikilisinneqassapput.

Suliffissat ornillugit nuunnissaq ajornannginnerulissaaq, taamaattumillu nuttarnerulersitsiniarnermut ikiorsiisarnermut maleruagassat nutarterneqassapput. Aammalu minnerunngitsumik sulisartut avataaneersut nakkutigineqarnerat annertusarneqassaaq.

Immikkut ittumik sanaartornermut suliniuteqarnermi suliaqarnerit suliffissaqartitsiniarnerlu annertunerulissapput, tamannalu Naalakkersuisut sulisartunik nunaqavissunik piginnaanngorsaanermik annertusititsinerannut ataqatigiissillugu, nunaqavissut sapinngisamik amerlanerpaat suliffeqalernissaat qulakkeerneqassaaq.

Iluarsaaqqinnermi aqqutissaq 5: Akileraarusersueriaatsimik aamma atugarissaarnermut ikiorsiissutaasartunik iluarsaaqqinneq
Inuiaqatigiit atugarissaartut pitsaanerpaamik aaqqissuussivigineqarsimanissaat, aammalu innuttaasunut aningaasaqarnikkut isumannaallisaatissatut naapertuuttutut atuunnissaa, pingaaruteqarpoq. Pisortanit ikiorsiissutit innuttaasunut pisariaqartitsinerpaanut tutsinneqassapput, peqatigisaanillu atugarissaarnissamut periaaseq imminut pilersornissamut aamma suliffeqarnermi peqataanissamut kajumissuseqalersitsissaaq.
Sulineq imminut akilersinnaassaaq. Kikkut tamarmik inuiaqatigiinni iluaqutaanissamut periarfissaqassapput pisussaaffeqassallutillu, aammalu kikkut tamarmik eqiingasumik inuuneqarneq ujartortariaqarpaat iluatitsiffiunerummat, imminnut pilersorsinnaanatik inuuneq pinnagu.

Piffissami qaangiuttumi nunatsinni suliffissaaleqisorpassuaqarpugut, kisianni immikkut ittumik suliniuteqarnikkut suliffissaaleqisunut kisitsisit mumisinnissaat Naalakkersuisut iluatsippaat. 2015-imi marsip qaammataani katillugit 3.953-it suliffissaaleqisutut nalunaarsorsimapput, taakkunannga 612-it nunaqarfinneersuullutik. Tamannalu ukioq kingulleq qaammammut tassunga sanilliullugu inunnik suliffissaaleqisunik 432-inik ikinneruvoq. Immikkut ittumik suliniuteqarnerit Naalakkersuisut aallartissimasaat – malunniuttut takuneqarsinnaavoq. Aalisarnerup ataqatigiissaarneqarnera iluatissimavoq, piginnaanngorsaalluni pikkorissaanerit, sanaartornermi iluarsaaqqinnermilu immikkut ittumik suliniutit, aserfallatsaaliinermi annertuunik ingerlatsiviusut, avatangiisinik pitsanngorsaanerit, eqqaavissuarnik saliinerit, umiarsualivinnik pitsanngorsaaneq il.il. iluatsittutut oqaatigisariaqarput.
Inuussutissarsiornermut politikki aamma inuussutissarsiutit siuariartorfiusut
Aalisarneq suli nunatsinni inuussutissarsiutit pingaarnersaraat. Kisianni nassuerutigaarput avammut niuernermit isertitat annertunerpaartaat inuussutissarsiummit ataasiinnarmeersuuneranni, nunatsinni aningaasaqarneq sunnertiasorujussuusoq. Taamaattumik inuussutissarsiornermi suliassaqarfinnik nammaqataasussanik arlalinnik ineriartortitsinissaq siunnerfigineqarpoq.
Takornariartitsisarnermut aamma aatsitassanut suliassaqarfiit inuussutissarsiutitut nammaqataasussatut suli allatut ineriartortinneqarnissaannut qularnanngitsumik periarfissaqarpoq.
Takornariartitsisarnermi annertuumik siuariartortitsissagutta, Kalaallit Nunaata tikikkuminarnerulersinneqarnissaa pisariaqarpoq. Taamaattumik Naalakkersuisut ukioq manna umiarsualivitsinni mittarfitsinnilu pissutsit nukittorsarneqarnissaat pillugu siunnersuummik saqqummiussereerniarput, taamaalilluta takornariat suli amerlanerusut nunatsinnukarumalersissinnaajumallugit. Aamma umiarsuarnut takornariartitsisartunut akitsuutip appartinneqarnissaa piviusunngortipparput, taamaalilluni umiarsuit takornariartitsisartut suli amerlanerusut nunatsinnukarumalersinniarlugit.

Aatsitassarsiornermi inuussutissarsiorneq soorunami aamma ukiuni aggersuni nunatsinni ineriartortitsinermi annertoorujussuarmik ilaatinneqartussaavoq. Qeqertarsuatsiaani rubinisiorfissamut sanaartorneq siumut ingerlavoq, tunisassiornelu aasap ingerlanerani aallartissalluni. Sapaatip akunnerata tulliani Kangerlussuup kangerluani suliassamut tunngatillugu tusarniaalluni ataatsimiititsinerit ingerlanneqassapput, tassani aatsitassarsiorfik suli alla aappaagu pilersinneqassasoq naatsorsuutigineqarluni.
Aatsitassarsiornermilu nunani tamalaani akit nikerarnerat ukiuni kingulliunerusuni kissaatigineqartutut pitsaasumik ineriartorsimanngikkaluartoq – suliniutit ineriartortinneqartut takusinnaavarput.
Aatsitassarsiornermi suliat nunatsinnut iluaqutaasussanngorlugit ineriartortinneqassasut piumasaqaateqarnissaq pingaaruteqartoq rubinisiorfimmit misilittakkat takutippaat. Nunatsinni maani suliaqarnerit sapinngisamik amerlanerpaat ingerlanneqarnissaat qulakkiissavarput.
Suliffissat ujaqqanik piiaaffippianut attuumassuteqartut saniatigut, aamma nunatsinni maani suliffissanik aatsitassanik suliareqqiinermut atasunik sapinngisamik amerlanerpaanik peqarnissaq qulakkiissavarput.
Assersuutissaalluartoq tassaavoq Kuannersuarni aatsitassarsiorfissaq, tassani saffiugassamik suliareqqiinerup ilaata maani nunatsinni ingerlanneqarnissaata kingunerisaanik aatsitassarsiorfimmi suliffissanik ataavartunik 7-800-inik pilersitsisoqassaaq. Suliffissuaqarnermi suliassat taamaattut nunatta aningaasaqarnerata pitsaasumik ineriartortinneqarnissaanut aalajangiisuulluinnartumik pingaaruteqarput.
SIK-p Naalakkersuisut aatsitassanut politikkiannut aamma uranimut politikkianut tapersersuilluni ersarissumik oqariartuuteqarnera nuannaarutissaavoq. Nunattami suliffissarpassuit Kujataani suliassap angisuup malitsigisassai pisariaqartikkai isumaqatigilluinnarpara.
Tassunga atatillugu nunatsinni aatsitassarsiorfinni suliassat suulluunniit nunani tamalaani isumannaallisaanermut avatangiisinullu malitassanut naapertuuttumik ingerlanneqarnissaat aalajangiisuulluinnartumik pingaaruteqarmat, erseqqissassavara.

Naggasiineq
Namminersorluni inuussutissarsiornerup ajunngitsumik ineriartornissaanut tunngaviuvoq naalakkersuinikkut isumannaatsumik ingerlatsisoqarnera, minnerunngitsumillu suliffeqarnermi kattuffiit ingerlalluartut.
Naalakkersuisut iluarsaaqqinnermik suliaqarnerat annertooq, aammalu inuussutissarsiornermut suliffeqarnermullu suliassaqarfiup nukittorsarneqarneranut ineriartortinneqarneranullu suliniuterpassuit, aningaasaqarnikkut imminut napatissinnaanissamut alloriarnerupput pitsaasut.
Aammaloorlunga maajip aallaqqaataasiorluarnissassinnik kissaappassi.
Qujanaq tusarnaarassi.