Isertortumik uranisiornermut nalunaarusiaq saqqummiunneqarpoq

Kuannersuarmi uranimik inunnut, uumasunut naasunullu akornutaanngitsumik piiaasoqarsinnaavoq. Nalunaarusiami VVM avatangiisinut suliniaqatigiiffiit saqqummiussaanni taama inerniliivoq.

Tamaattoqaraluartoq avatangiiseq pillugu suliniaqatigiiffiit nunatsinneersut Danmarkimeersullu arfiniliusut nalunaarusiap atuareernerani suliniummut suli akerliupput.

- Piaaffeqalernissamut suliniuteqarneq akerlerinngilarpoq. Suliniulli kinguartittariaqartoq isumaqarpugut. Annertuallaarpoq ajornarpallaarlunilu, avatangiisimullu sunniuteqarnissaa annertuallaarluni, Kalaallit Nunaanni Pinngortitamik Avatangiisinillu Illersuiniaqatigiiffiup Avatap siulittaasua Mikkel Myrup DR-p nutaarsiassaqartitsivianut oqarpoq.

Oqallisaaqaaq

Aatsitassat qaqutigoortut aatsitassasiortut soqutigaat. Kuannersuarmili urani annertummat piiaasoqalerpat avaqqunneqarsinnaannginnera Kalaallit Nunaanni oqallisaangaatsiarpoq.

Uranilu radioaktiviummat inunnut, uummasunut, naasunut avatangiisimullu siaruutipallassinnaanera assortuussutigineqarpoq.

Peqatigiiffik 'Narsami urani naaggaarpara' suliniummut suli akerliuvoq. Naak nalunaarusiami naatsorsuutit erseqqarissumik nassuiaateqaraluartut pujoralak radioaktivitalik piiaaffimmit siaruaannissaa peqatigiiffiup suli ernummatigaa.

- Aneraasuartarneranillu pujoralaat uloriarnartunik qinngornillik Narsamut tingitaasassapput. Piffimmilu savaataatilinnut nunalerisunullu pinngitsoorani aamma sunnerneqassallutik, taama oqarpoq Narsami uranisiortoqarnissaanut naaggaartoq, Mariane Paviassen.

Pilersaarusiarlu aatsitassarsioqatigiffiup VVM-mimik paasissutissiaani ernumassutissaqannginnerpaat.

Silaannaap pitsaassusaa nalilersorpaat

Nalunaarusiamilu piiaviiup qanitaaniittuni silaannaap pitsaassusaata allannguuteqannginnissaa nalilerneqarsimavoq.

Piiaviup avataani pujoralaat uloriarnartunik qinngornillik Uranip piiarneqarsinnaasup annerpaaffianit annikinnerulaartoq, paasissutissiami allaqqasoqarpoq.

Nalunaarusiamilu qinngornernik uloriarnartunik akullik siaruaatsinneqarsinnaanerat qanimut misissorneqarsimavoq. Qinngornernillu ulorianartunik akullik pinngortitamut, avatagiisimut, uumassunut inuiaqatigiinnullu sunniutigisinnaasai annikitsuararsuusut nalilerneqarsimallutik.

Noah ernumavoq

Taamaakkaluartoq danskit avatagiisinut suliniaqatigiiffiat Noah suli ernummassuteqarpoq. Piiavimmi qinngornernik ulorianartunik akullik eqqasagassat tonsit millionerpassuit qanoq pineqarnissaat ernummatigaat.

Aatsitassarsioqatigiiffiup eqqagassat (tailings-it) tatsip naqqanut iginneqassasut pilersaarutaavoq. Tamannalu Noah-mit isumassarsialatsiatut isigineqanngilaq.

- Eqqagassat qinngornernik uloriartunik akullik Tasermi iginneqartussaanerat ajornartorsiutaavoq. Iginneqartummi qinngornernik uloriarnartunik akullik sananeqaatimikkullu toqunartullik imerpalasuupput siaruaatiinnariaallutillu, Noah-p uranimut immikkoortoqarfiani ilaasortaq, Niels Henrik Hooge, DR nutaarsiassaqartitsivianut oqarpoq.

Aatsitassarsioqatigiffiup VVM-mimi nalunaarusiaani eqqakkat piffimmi imeqarfiit kalluarneqassanngitsut inernilersimavaat. Aatsitassarsioqatigiiffiup eqqakkat siaruaannginnissaat pinaveersaartinniarlugu eqqaavigineqartussami ameraasamik sananiarput.

Eqqakkallu qinngornernik ulorianartunik akullik tatsip naqqaniiginnarnissaat Noah-mit ilimagineqanngilaq.

- Ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu eqqakkat qinngornernik ulorianartunik akullik sananeqaatsiminillu toqunartunik akullik uninngaannarneq ajorput, Niels Henrik Hooge oqarpoq.

Eqqakkat piiaavimmiissapput

Piiaaneq unitsinneqarpat eqqakkat piiaviusimasumi iginneqarpata pitsaanerpassasoq, avatagiisinut suliniaqatigiiffik isumaqarpoq. Aatsitassarsiorfiullu pilersaarutaa Kalaallit Nunaanni aatsitassalerinermut inatsisimmut naapertuutinngitsoq isumaqarput.

Aatsitassarsioqatigiiffiulli VVM-mik nalunaarusiaani taama iluarsiissoqarnissaq ornigineqanngilaq, taamatummi pisoqassappat ajornakusoorpallaarlunilu piffissamilu annertuumi suliarineqartussaassallutik.

Nalunaarusiami uranisiorfissap oqallisigineqangaatsiartup pilersinneqarnissaanut avatagiisimut sunniutissai siunnersuisooqatigiit Orbicon-imik nalilersorneqassaaq, Orbicon, Greenland Mining and Energy-mit suliakkerneqarpoq.

Nalunaarusiamilu aatsitassarsioqatigiiffiup Orbicon-i Nunatsinnilu oqartussat attaveqarfigilluarpaat taamatullu Aarhus Universitetimi ilisimatuut. Missingersiut 2015-minngaanneerpoq, taamaammallu pilersaarusiami allannguuteqartoqarsimasinnaalluni.

Tamanut tusarniaaneq

VVM-mimik nalunaarusiaq qaqugu piariissanersoq suli oqaatigiuminaatsinneqarpoq. Piareeriarpallu tamanut tusarniuutigineqassooq kingornalu Nunatsinni politikerit piianermik akuersissuteqartoqassanersoq aalajangissavaat.

Nalunaarusiaq Nunatsinni oqartussanit isertuunneqarpoq. Nalunaarusiaq siullermik nassiunneqarami allagaatinik takunnissinnaatitaaneq atorlugu avatagiisinik suliniaqatigiiffimmit pissarsiarineqarsimavoq.

Atuaruk:

Nunatsinnilu oqartussat nalunaarusiaq allagaatinik takunnissinnaatitaaneq atorunnaarsippaat, nalunaarusiami suliffeqarfiup saqqummiukkusunngisaanik imaqarnera pissutaatinneqarpoq.

Suliniaqatigiiffillu arfiniliullutik nalunaarusiaq piiavissaq tamanut oqallisigineqartussianngorlugu saqqummiunneqarpoq.

Suliniaqatigiiffiit saqqummiussisut ukuupput: Noah, Avataq, Uran , Nuup Kangerluata Ikinngutai, Det Økologiske Rådi kiisalu VedvarendeEnergi.

Isorinninneq pillugu DR-p nutaarsiassaqartitsiviata aatsitassarsioqatigiiffik GME oqaaseqartinniarlugu sulissuteqarpoq.