Ilisimatusartartut: Uumassusileqatigiiaat nunanit allaneersut sianigisigit
Silap pissusiata allanngoriartornera peqqutaalluni uumassusileqatigiiaat nunanit allaneersut ajoquseerujussuarsinnaasullu Kalaallit Nunaanni pissutsinik ajornerulersitsisinnaapput, ilisimatusartartut mianersoqqusipput.
Uumassusileqatigiiaat inangiisartut tassaapput uumasut, naasut, uumasuaqqat milluaasartut, naasuaqqat tappiorannartut, issuatsiaakkut imaluunniit uumasuaraaqqat isaannarmik takuneqarsinnaanngitsut inunnit eqqunneqarsimallutik nalinginnaasumik uummaviginngisaminnut pisimasut tassaniittunillu
uumassusileqatigiiaanik inangiisut imaluunniit ajornartortsiortitsisut. Taama ittut tassaapput nunarsuarmi sumiiffinni assigiinngitsuni uumassuseqassutsit assigiinngisitaarnerannut navianartorsiortitsisut annerpaartaat, ukiullu tamaasa aseruisimanerinut akiorniarnerannullu aningaasarparpassuarnik koruunik milliardilikkaanik atuffigineqartartut. Nunarsuaq tamakkerlugu uumassusileqatigiianut inangiisunut akiuiniarnermut aningaasat atorneqartartut katillugit missiliorneqarmata kisitsit amerikkarmiut aningaasanngorlugit 1.400.000.000.000 (1,4 billioner) US$ taaneqarpoq, imaluunniit tamatuma naligaa nunarsuaq tamakkerlugu aningaasaqarnerup 5 %-ia.
Maannamut nunarsuup Issittortaa – Kalaallit Nunaat ilanngullugu – tamakkunannga inangiisunit eqqugaavallaanngilaq, tuttuutit nujuitsut Kalaallit Nunaannut 1952-imi eqqunneqanerinut atatillugu tuttut kumaat assigiinngitsut ajoraluartumik Kalaallit Nunaata tuttuinut aamma siaruaannikuusut eqqaassanngikkaanni. Taakkua eqqarsarluaqqaarani uumasunik nunanit allaneersunit eqqussuinermi qanoq ajortigisumik kinguneqartitsisinnaanerinut assersuutissaalluarput.
Piffissaagallarnerani iliuuseqartoqartariaqarpoq
Silap pissusiata allanngornerata kingunerisaanik, aammami misigileriikkatsinnik, uumassussileqatigiiaanik inangiisunik ajornartorsiuteqarneq sukkasuumik ajornerujussuanngorsinnaavoq. Tassami suut tamarmik kissatsinnerussappata sukkanerusumik Kalaallit Nunaanni siaruaakkiartulissammata. Tamatumani pineqarput inuit namminneerlutik eqqussortagaat (ass. naasussat) imalluunniit uumassusileqatigiiaat piarinaatsoornikkut
timmisartumik umiarsuarmilluunniit eqquttuukkat eqqarsaatigalugit (ass. peqqukujuit, sullerngit uumasuaqqallu isaannarmik takuneqarsinnaanngitsut).
Uumassusileqatigiiaanut inangiisukkunnut tunngatillugu ajornartorsiutit annerpaartaraat eqquteqqaarnerini
ajornartorsiutaasutut isigineqanngeriarlutik sivitsoriartornerani siaruaakkiartornerallu ilutigalugu ajornartorsiutaalersarnerat, taamaalineranilu siaruariartornerisa unitsinnissat ajornartorujussuanngoreertarluni.
Assersuutissaqqissuuvoq naasoq lupini Kalaallit Nunaanni amerlasuunit illup silataaniittuutigineqartartoq.
Taama ittut Islandimi ullumikkut ima siaruarsimatigipput pissusissamisoortumik nunap naasoqarnera annertoorujussuaq inangersimalersimallugu. Kalaallit Nunaanni qanoq iliuuseqartoqanngippat, tassa Islanditut ajornartorsiortitserujussualernissaat pinngitsoortinneqarsinnaanngitsutut maanna isikkoqalerpoq.
Nunap nammineq uumassusileqatigiiaavi nunguillugit
Kalaallit Nunaanni lupinit naatinneqartarnerisa inerteqqutaatinneqalernissaat nuannarineqarpallaarnavianngikkaluartoq, taamaattoq taamaaliortariaqarnissaq kisivimmi aqqutissatuaalerunarpoq. Tassami Kangilinnguani pissutsit qiviaannartigit. Danmarkimi aamma assingusumik pisoqarnikuuvoq naasup hypenrosap eqqunneqarnerata kingunerisaanik aqutassaanngitsorsuarmik sinerissap ilarujussuanut siaruaammat. Maanna Danmarkimi hypenrosanik allanillu naasunik inangiisartunik eqqussuisarneit inerteqqutaatinneqalernissaat sulissutigineqarpoq.
Alla assersuutissaq maannarpiaq Kalaallit Nunaata kujataani ingerlanneqartoq tassaavoq minkiuteqarfittaarnissaq. Nunarsuaq tamakkerlugu taama ittorpassuarnik peqartitertoqarpoq, tamakkulu
uumasuutit minkit ilaanneeriarlutik iniminniit qimaasoorutigineqartarput Kalaallit Nunaannilu kissatsinnerusumi
taama pisoqassappat tamakku timmissanut piaqqisartunut eqalunnullu kingunerlutsitserujussuarsinnaapput.
Iliuusissatut pilersaarutit pisariaqarput
Nunarsuup ilarujussuani nunarpassuarnit naasunik uumasunillu eqqussuiniarnerit inerteqqutaalluinnarput – allaammi neqinik issuinnarnilluunniit/saanngutinik – sumiiffiit mianernarusut ima illersoniarneqartigipput timmisartoq nunamut pineqartumut ingerlasussaq ornitani tikitsinnagu sullinernut toqoraammik seqqartarneqaqqaartarluni. Kalaallit Nunaanni uumassusileqatigiiaat allaninngaanneersut pillugit iliuusissamik pilersaarummik pisiariaqartitsisoqarpoq.
Læs hele sagen:
-
Silap pissusiata appanniartarneq aamma navianartorsiortippaa
-
Vildere vejr kræver bedre beredskab
-
Silap allanngoriartornera pissutaalluni pitsaanerusumik upalungaarsimasoqartariaqarpoq
-
Pas på de invasive arter
-
Uddannelse er en investering for fremtiden
-
Ilinniagaqarneq siunissamut eqqanaarsarnissaraat
-
Truslen mod havfuglene
-
Uuliaarluersinnaanerit imaani timmissanut ajoquseerujussuarsinnaapput
-
Takornariaqarnermik suliassaqarfiit unammilligassaat
-
Turismens store udfordringer