puigortunngorneq
Ilisimasallit: Puigortunngortarnerit pingajorarterutaat ima pinngitsoortissinnaavagut
Puigortunngortarnermut sunniuteqaqataasinnaasut pujortarneq, sukkorneq aamma kiserliorneq akiorneqartuuppata, puigortunngortarnerit pingajorarterutaat pinngitsoortinneqaratarsinnaapput, ilisimatusarneq nutaaq inerniliivoq. Danskip ilisimasallip ilisimatusarneq peqqissaarussatut naleqquttutullu oqaatigaa.
Nunarsuaq tamakkerlugu inuit 47 millionit missaanniittut puigortunngornermik eqqugaaqqapput. Taakku 2050-imi amerlassusaat pingasoriaatinngungajallutik 131 millioninngornissaat naatsorsuutigineqarpoq.
Kisianni puigortunngornermut sunniuteqarsinnaasut qulingiluat pinnginnerisigut, qaratsap peqqissusaa inuunerup ingerlanerani pitsanngortinneqarpat, puigortunngortarnerit nutaanit pingasuusunit ataaseq pinngitsoorneqarsinnaagunarpoq. Videnskab.dk taama allappoq.
Ilisimatuutut misissuinerup nutaap annertuup nunanit tamalaanit ilisimasallit 24-nit peqataaffigineqartup tamanna inerniliussaasa ilagaat. Ilisimatuussutsikkut misissuineq atuagassiami ataqqineqartumi The Lancetimi saqqummersinneqarpoq.
Puigortunngortitseqataasinnaasut qulingiluat ukuupput:
Qaffasinnerpaamik 11-12-inik ukioqalernissap tungaanut ilinniagakittuuneq
Utoqqaliarsaalernermi aap naqitsineranik qaffasittoorneq
Utoqqaliarsaalernermi oqimaappallaarneq
Utoqqaliarsaalernermini tusaasaarukkiartorneq
Inuunermi kingusissukkut nikallunganeq
Inuunermi kingusissukkut sukkorneq
Inuunermi kingusissukkut aalanngippallaarneq
Inuunermi kingusissukkut pujortartarneq
Inuunermi kingusissukkut kiserliorneq
Videnskab.dk-mi aamma atuaruk: Derfor vågner du op med 'jern' på
Inuiaqatigiinni annertuumik misissuinerit tunngavigalugit, taakku qulingiluat piujunnaartinneqarpata puigortunngornerit qanoq amerlatigisut pinngitsoortinneqarsinnaanersut siullermeerluni misissuinerup nutaap takusassiaraa.
Puigortunngortarnerit tamarmiusut 35 procentii – pingajorarterutaat – puigortunngornermut sunniuteqaqataasartut peerneqarpata pinngitsoorneqarsinnaapput, misissuinermi tamanna nalilerneqarpoq.
- Naak inuunermi kingusissukkut puigortunngorneq paasineqartaraluartoq, qaratsami allanngoriartornerit ukiut arlallit siuliini ineriartukkajuttarpoq, nappaatillu ineriartortinnissaanut sunniuteqaqataasinnaasut inuunerup ingerlanera tamaat piusarput – ukioqqortusinerinnarmiunngitsoq, University College Londonimi professor Gill Livington oqarpoq, taanna misissuinermi nutaami allaaserinnittuuvoq.
Taanna nangippoq:
- Puigortunngortarnerup pinaveersaartinneqarnissaanut siammasinnerusumik amerlanerusut suliaqalerpata, inuiaqatigiinnut utoqqaliartuinnartunut iluaqutaassaaq, aamma nunarsuaq tamakkerlugu puigortunngortartut amerliartuinnartut pinngitsoortinnerinut iluaqutaassaaq.
Nationalt Videnscenter for Demensimi neurologimi professori aamma pisortaq, Gunhild Waldemar, misissuineq qiimmatsaatigaa.
- Suliaq kusanartorujussuuvoq, inuunerup ingerlanerani puigortunngortarneq pinngitsoortinniarlugu periarfissanik kisitsisilersuiniarsarivoq. Puigortunngortarneq takussaasorujussuullunilu, nappaat imaannaanngitsuummat pingaaruteqarpoq, taanna Videnskabs.dk-mi oqarpoq.