Anders Olsen, Otto Frederiksen aamma Leif Iluanaarajooq

Kujataani pinngortitap qanoq isilluni kulturinngorsimaneranik oqaluttuaq Erik Aappalaartumit aallatippoq.

Taanna angut soqusaatsuuvoq, sanilinilu saqitsaannerup arlalinnik toqutsiffiusup kingorna, Erik Aappalaartorq Islandimi eqqissiviitsutut taaneqarpoq.

Taanna kimmukarsimavoq, taamaallaalli siullermik sikorsuit Tunumi toraarsimallugit. Kujammulli ingerlaareernermini kangerlunnguaq toraarpaa, islandimiumulli naggorilluinnartuulluni – tamannalu pissutigalugu Kalaallit Nunaanik atserlugu.

Islandimiileqqilluni nuna taanna pilerinarsarluarsimavaa, 986-mili taanna umiarsuit 25-t, inuit 700-ut illumilu atortut nassarlugit Kalaallit Nunaanukarput. Umiarsuit 14-niinnaalli apuupput.

Leif Iluanaarajooq

Taanna Brattahlið-mi nunasivoq – ullumikkut Qassiarsummik ilisimaneqartoq – ukiulli allaqanngitsut qaangiunnerini toqusimalluni. Tamannalu pissutigalugu taassuma ernera Leif Iluanaarajooq piffimmik sunniuteqarluarpoq nunalerinermillu ineriartortitsilluni.

Georg Nygaardi Nunatta Katersugaasivianeersup nunarsuarmi eriagisassatut qinnuteqarnermi vikingit naasorissaasarnerat pillugu ima allappoq:

- Qallunaatsiaat naasorissaasut tunulequtartik aallaavigalugu kalaallit nunaateqartarnerat nammineq ingerlatseriaatsiminnik, illulioriaatsiminnik namminerlu sakkussiaminnit aallarniisuupput. Taakkumi nersutaatit tamaasa pingereerpaat, savat, savaasat, nersutit, hestit, puulukit, qimmit qitsuillu.

Taamaattoq savat savaasallu nersutaataanni pingaarnersaasimapput. Kalaallit Nunaanilu savaasat savat amerlaqqatigiingajassimallutik. Tamatumunnga pissutaavoq savaasat orpikkanik piffimmi piunerpaat savaasanit nerineqarluarnerusarmata. Taamatulli savaasat sivisunerusumik piusinnaasunik immuliorsinnaallutik.

Nunalerineq puisinniarnermik tuttunniarnermillu tapertarineqarput.

- Immunnik pusinillu tunissassiat, nunarsuaq tamaat eqqarsaatigalu aningaasarsiutigineqarnerat pitsaalluinnartuuvoq, Georg Nygaard allappoq.

Naak vikingit naasorissaasutut inooriaaseqaleraluarlutik angalaartuarput.

- Taakku aasaanerani avannamut kilometerini hunnorujukkuutaani aarrit tuugaavi amiilu, qilalukkat tuugaavi aammalu nannut amii sivisuumik piniartarpaat, taakkuli savimminernut qisunnut nioqqutissanulli allarpassuarnut taartigisarlugit.

Nalunngisatsitut Leif Iluanaarajooq aamma kimmukarsimavoq, tassanilu Vinlandimik atsersimasani toraarlugu.

Anders Olsen

Ukioq 1200 missaani inuit vikinginut taarsiisussat takkupput, tassaasut Inuit. Taakkuli naapeqatigiittarneri eqqissisimaffiuvallaarneq ajorput.

Ukioq 1500 missaani qallunaatsiaat tammarsimapput. Silap pissusaata nillernerulernera Europamiunilli niueqatigiittarnerup ajornartorsiuteqarnera tamatumunnga pissutaaqataavoq.

Kujataanilu nunalerisarneq aatsaa ukiut 300-ut missaani qaangiummata atorneqaqqilerpoq. Taamatulli nunaateqartarneq ullumikkut ilisimalersimavarput.

Nutaamilli aallartinneq Igalikumi pivoq.

- Taamani norskeq niuertoq Anders Olsen Den kongelige grønlandske Handelimi 1782-mi atorfiminnit soraarninngornermi kingorna, kalaaleq nuliani Tuperna Igalikumut qallunaatsiaat biskoppeqarfigisimasaata, Gardar-ip eqqaanut nunasipput. Tamannalu kalaalit naasorissaaseriaasiat ullumikkut suli atuuttoq aallarnerpaa.

Qallunaatsiaat illorisimasaannit ujaqqaq nunaqarfiliornermi atorneqarput. Nersutaateqarnerli pileqqilluni.

- Nunaqarfik immikkuullarissumik ineriartorpoq, ilaali ullumikkut suli ataannarput. Taakku immikkuullarissumik sanaartoriaaseqarsimapput – ujaqqat immikkuullarissut Igalikuminngaanneersut.

Otto Frederiksen

Kingornalu Leif-ip Eriiulli najugaqarfigisimasaat Qassiarsuk aamma inoqaleqqippoq.

- 1915-mi Kujataani illoqarfimmi Qaqortumi savaateqarneq pilersinneqarpoq, kalaallillu inuusuttut saavateqarnermik ilinniartinneqartarlutik. Otto Frederiksen 1924-mi ilaquttani Qassiarsummut nooqatigalugit kalaallini siullersaalluni savaatilinngorpoq.

- Misiliineq iluatsissimavoq kalaallillu nunaateqartarnerinik Elisabeth aamma Otto Fredersenilu toqqammaviupput. Ullumikkut Qassiarsuk nunaateqarfittut ingerlalluarpoq, 150-llu missaani innuttaasoqarluni.

Nunaateqarfiit taakku marluk immikkuullarilluinnartumik nunaapput, massakkulli Ilulissat Kangerlua, Kinesisk Mur-i, Grækenlandimi Akroplolis kiisalu Philippinerini risterasserne peqatigalugit nunarsuarmi eriagisassatut allattorsimaffimmiilerlutik.