Meeqqat kalaallinik angajoqqaallit Danmarkimi pinngitsaaliissummik qitornavissianngortinneqartartut

Danmarkimi meeqqat pinngitsaaliissummik qitornavissianngortinneqartut ukiut marluk ingerlaneranni (2022 aamma 2023) 82-iupput. Taakkunannga meeqqat tallimat kalaallinik angajoqqaaqarput. Folketingimi Inuit Ataqatigiit sinnerlugit ilaasortamut Aaja Chemnitzimut akissummi, Danmarkimi Maalaaruteqarnermut Nakkutilliisoqarfimmit naatsorsuinermi, tamanna takuneqarsinnaavoq.

 »Danmarkimi 2022-mi 2023-milu suliat katillugit 82-it pinngitsaaliissummik qitornavissianngortitsinermik kinguneqarsimasut Maalaaruteqartarnermut Nakkutilliisoqarfik ilisimatitsivoq. 2022-mi suliat 37-t 2023-milu suliat 45-t. Pinngitsaaliissummik qitornavissianngortitsinermik suliani 82- iusuni tallimat minnerpaamik kalaallimik ataatsimik angajoqqaaqarput. 2022-mi 2023- milu pinngitsaaliissummik qitornavissianngortinneqartartut ukiumut qassiunersut naatsorsorneqarsinnaanngillat, tamanna Danmarkimi naatsorsueqqissaartarfiup paasissutissanik isertuussinissamik politikkianut akerliummat, aamma naatsorsuusiamik atuartartut inuit ataasiakkaat pillugit ilisimasaqalertussaannginnerat eqqarsaatigalugu«, akissummi qaammatit marluk suliarineqarsimasumi allassimavoq. 

Amerleriarujussuartut

Pinngitsaaliissummik qitornavissianngortinneqartartut ukiuni kingullerni amerleriarujussuarsimapput. Danmarkimi 2018-imi meeqqat katillugit qulingiluat pinngitsaaliissummik qitornavissianngortinneqarput. 2019-imi 19-iupput. 2020-mi 30-upput 2021- milu 29-ullutik. 2022-mi 37-upput 2023-milu 45-llutik.

Kommunit sulianik suliarinnittarnerat Maalaaruteqarnermut Aqutsisoqarfimmit tamatigut misissuiffigineqartannginnerat qanittukkut Christiansborgimi ataatsimeersuarnermi qulaarneqarpoq. Maalaaruteqarnermut Aqutsisoqarfiup nammineq naatsorsuusiai naapertorlugit; Børnebarometret – meeqqanut tunngatillugu suliat affaat kukkullugit suliarineqartarput, tamannalu ernumanartoqarluinnarpoq, Danmarkimi isumaginninnerup aaqqissuussaanerata iluani kalaallinik ilaqutariinnik ingerlariaqqissinnaanngitsunut ikiuisartumi, peqatigiiffimmi SILA360-imi siulittaasoq oqarpoq. 

– Tamassuma pinissaa SILA360-imi ernumagisimavarput. Meeqqanik inissiisarnermut tunngatillugu qanorluunniit pisoqaraluarpat, kalaallit ilaqutariit tamatigut eqqugaanerpaasarput. Meerarsiartaarnissamut allatut periarfissaqartoqarnissaanik, aamma nunap inoqqaavisa pisinnaatitaaffii eqqarsaatigalugit, Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Ilisimatusarfik 2023-mi innersuussivoq. Kalaallit meerartaannut atatillugu angerlarsimaffimmut inissiisarnini Danmarkip nalilersoqqissagaa Naalagaaffiit Peqatigiit immikkut nalunaarusiortartuata nalunaarusiamini aamma inassutigisimavaa, taamaattumik kalerrisaarutit tamaasa tusaanngitsuusaarneqarnerat, taamatullu aamma isornartorsiorneqaratik suleriaasiisa ingerlatiinnarneqartarnerat aarlerinarpoq. Tamanna ajorluinnarpoq, kalaallillu innuttaasuisa illersorneqarnissaat qulakkeerniarlugu kalaallit politikerii maanna iliuuseqartariaqarput – kiammi allap soqutigissagaat takorlooramikku, Tina Naamansen aperivoq.

Najortigeeqqusaanngitsut 

Pinngitsaaliissummik qitornavissianngortinneqartartut amerlassusaat ernumanartoq, Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Ilisimatusarfimmi ilisimatusartuuneq Anette Faye Jacobsen naliliivoq. Tamatumali saniatigut aamma angajoqqaavimminnik, kulturiminnik oqaatsiminnillu annaasaqarnermikkut meeqqat kalaallinik angajoqqaallit marloriaammik akuliuffigineqartarput. 

– Pinngitsaaliissummik qitornavissianngortinneqartartut amerlassusaat 2015- imiilli amerliartuinnartut ernummatigaarput. Tamatuma saniatigut kalaallit meerartaat angajoqqaaminnut, kulturiminnut, oqaatsiminnut tunuliaqutaminnullu sungiussisimajunnaartinneqartarput. Tamatumunnga ilanngullugu qitornavissiartaarineqarnerup kingorna angajoqqaarisanik najortigeqatigiinnissaq ajornartorsiutaavoq, Danmarkimi tamanna pillugu akuersissuteqartoqanngimmat. Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Eqqartuussiviup aamma Eqqartuussiviit Qullersaata inassuteqaataannut taamatut periaaseqarneq akerliulluinnarpoq. Meeqqat kulturiannit angajoqqaavinnillu avissaartinneqartarmata, najortigeqatigiittarnerup allanngortinnissaa immikkut pingaaruteqarpoq, Anette Faye Jacobsen, Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Ilisimatusarfimmi ilisimatusartoq, oqarpoq. 

Naammaginanngilluinnarpoq 

Christiansborgimi Aaja Chemnitz isumakuluinnanngilaq. Isumaginninnermut ministeri Pernille Rosenkrantz-Theil ataatsimeeqatigisinnaasimannginnamiuk naammaginngilluinnarpaa: 

– Danmarkimi pinngitsaaliissummik qitornavissianngortinneqarsimasut 6 procentii Kalaallit Nunaanneersuummata kisitsisit taakku qaffaseqaat. Kisitsisit tupannarpallaanngillat, Danmarkimimi kalaallinik angerlarsimaffiup avataanut inissiisarnerit amerlaqaat. Kalaallit Nunaannut Inatsisinillu Atuutsitsinermut Ataatsimiititaliamut saqqummiussinikkut suliaq ingerlatiinnassavara. Folketingimi IA-p suliniutit qulakkeerinneqataaffigisai aaqqissuussinermi unittooqqammata, qaammatit arlallit isumaginninnermut ministeri ataatsimeeqatiginiarsarinikuuara. Ilaatigut kulturimut naleqqussakkamik angajoqqaanut misiliut, kommuninut ilitsersuineq il.il. Tamanna naammaginanngilluinnarpoq