KL

DK

TUSASSIP KISERMAASINERANUT UNAMMILLERUSUNNEQ

– 2024-miippugut aamma kisermaassilluni ingerlatsinerit iluatsissimanngillat

Tusassip kisermaassilluni ingerlatsineranut inuit amerlaqisut isumaqataanngillat. Taakkua ilagaat Jan Joe Seidsen. – Ingerlatseqatigiiffiit arlallit oqaloqatigisarpavut, ilaatigut Starlink oqaloqatigaarput, Tusassimi pisortaaneq oqarpoq.

Jan Joe Seidsenip Facebookimut ilanngussaa, qaammammi matumani siusinnerusukkut ilanngunneqarmalli 600-nit amerlanerusunit oqaaseqarfigineqarpoq, 700-nit amerlanerusunik ingerlateqqinneqarsimalluni 800-nillu amerlanerusunik nuannarineqarluni.
Julia Aka Wille
Journalist

– Like-ruk, allanut ingerlateqqiguk Starlink-illu antennianik aamma ukiumi ataatsimi internetimik akeqanngitsumik atuinissamut eqquiniaqataagit.

Jan Joe Seidsen Facebookimi allakkamini assiliartalimmi taama allappoq, tassanilu papkarsi »Starlink«-imik allassimasoq tigummillugu. Eqquiniaasitsinermut peqataanissannut taamaallaat piumasaqaataavoq oqaaseqartarfimmut allassagit »Tusassip kisermaassinera unitsinneqarli«.

PISARTAGAQARTUNUT

Allaaserisaq una Nutaarsiassaqartitsivimmi aviisit naqitat ilaanni allaaserisaavoq.

Allaaserisat pisartagaqartunit siunissami taamaallaat atuarneqarsinnaajumaassapput.

Atuarluarna.

– Saqqummiunneqartoq qaammammi matumani siusinnerusukkut ilanngunneqarmalli 600-nit amerlanerusut oqaaseqarfigisimavaat, 700-nit amerlanerusut ingerlateqqissimallugu 800-nillu amerlanerusut nuannaralugu.

Politikikkut aalajangerneq tunngavigalugu, Namminersorlutik Oqartussat attaveqaqatigiinnermut suliffeqarfiutaat Tusass, Nunatsinni, Nunatsinnut aamma Nunatsinnit attaveqaqatigiinnermut kisermaassilluni kiffartuussisinnaatitaalerpoq. Taamaattumik Nunatsinni Starlinkip atornissaa inerteqqutaavoq, teknikikkullu isigalugu unammillerneq inatsimmik unioqqutitsineruvoq.

– Aap, Starlinkip atornissaa inerteqqutaavoq, Seidsen nassuerpoq.

Taamaakkaluartoq Jan Joe Seidsen unammillerusuppoq, oqallitsitserusulluni politikerillu attaveqaqatigiinnermut inatsimmik allannguinissaannut sunniiniarusulluni.

– Tusass aperigaanni Nunatsinni pinngitsoorneqarsinnaanatik akissapput, Danmarkimili TDC aamma taama oqartaraluarpoq, paasineqarlunili taamaanngitsoq, Jan Joe Seidsen oqarpoq, taanna Starlink Nunatsinni atugaalerpat ajugaasussamik makitsiniarpoq.

Politikkikkut aalajangiisoqarnerata kingorna Namminersorlutik Oqartussat attaveqaqatigiinnermut suliffeqarfiutaat Tusass Nunatsinni, Nunatsinnut aamma Nunatsinnit attaveqaqatigiinnermut kisermaassilluni kiffartuussisinnaatitaalerpoq. Taamaattumik Starlinkip atornissaa Nunatsinni inerteqqutaavoq.

Periarfissat allat pitsaanngitsut

Starlink tassaavoq nunarsuaq tamakkerlugu internetimik attaveqaat, qaammataasakkut attaveqaat ineriartortinneqartoq SpaceX-imit, avataarsualiarnermut ingerlatseqatigiiffimmit namminersortumit nunarsuarmi pisuujunerpaat ilaannit, Elon Muskimit tunngavilerneqarsimasoq. Starlinkimit siunertarineqarluni allaat avinngarusimasuniittunut, internetimik nalinginnaasumik neqerooruteqartartut tikittanngisaanni internetimik sukkasuumik neqerooruteqarnissaq.

Akiligassaq qanoq annertutiginersoq kialluunniit ilisimanngilaa

Nalunaarasuartaateqarnermi Aqutsisut ineqarnermut attaveqaqatigiinnermullu naalakkersuisoqarfimmit aqunneqarput, taamaattumillu Kalaallit Nunaanni nalunaarasuartaateqarnermi niuerneq ammatinneqartassanersoq imaluunniit akuersissutinik tunineqassanersoq, aqutsisoqarfiup aalajangerneq ajorpaa. Tamanna politikkikkut aalajangigassaavoq, Nalunaarasuartaateqarnermi Aqutsisuni allaffimmi pisortaq Louise Restorff Jacobsen, Sermitsiamut oqarpoq.

Jan Joe Seidsenip saniatigut Kalaallit Nunaanni allanik Starlinkimik atuisoqarnersoq Nalunaarasuartaateqarnermi Aqutsisut ilisimanngilaat, nangilluni oqarpoq.

Internetimut atuinermut akiliut taaneqartoq Starlinkimeersuunersoq Tusassimeersuunersorluunniit unammisitsinermi allassimanngilaq, paasinarsissagaluarpalli Starlinkimeersuusoq, tamanna Namminersorlutik Oqartussat nalunaarasuartaatitigut attaveqarnermut atortunik kisermaassisussaatitaanerannik unioqqutitsinerussagaluarpoq.

Tamanna unammisitsinermik aaqqissuussisup internetimik atuinissamut periarfissiineranit pissuteqarpoq, taamaalillunilu inummut allamut arlalinnulluunniit nalunaarasuartaatitigut atortussanik atuisinnaalersitsivoq, Louise Restorff Jacobsen oqarpoq.

Nalunaarasuartaateqarnermi Aqutsisut naapertorlugit Starlink-antennemik pisineq inerteqqutaanngilaq. Nammineq atugassamik qaammataasiatigut attaveqarnermut atortunik „satellitsikkut attaveqarnermik marloqiusamik periarfissaqalersitsisunik« ikkussigaanni aatsaat inerteqqutaalertarpoq.

– Taamaaliornikkut nunanut allanut attaveqarnissamut nalunaarasuartaatitigut attaveqarnermut atortunik sanaartornissamut ingerlatsinissamullu Namminersorlutik Oqartussat kisermaassillutik pisinnaatitaaffiat unioqqutinneqassaaq, allaffimmi pisortaq ilisimatitsivoq.

Politiinut nalunaarutiginninnissamut pisussaaffeqartut

Nalunaarasuartaatinut inatsit malinneqar- nerata nakkutiginissaa, Nalunaarasuartaateqarnermi Aqutsisut suliassaraat.

– Qaammataasiatigut kiffartuussinerit imaluunniit qaammataasianut atortussat unioqqutitsilluni ingerlanneqartut Nalunaarasuartaateqarnermi Aqutsisuni paasigutsigu, atortussanik piginnittup politiinut nalunaarutiginissaanut pisussaaffeqarpugut, Louise Restorff Jacobsen oqarpoq. Kisermaassilluni nalunaarasuartaatitigut pisinnaatitaanermik unioqqutitsineq akiliisitsinermik kinguneqarsinnaavoq, Nalunaarasuartaateqarnermili Aqutsisut siornatigut sulianik taamaattunik ilisimasaqanngimmata, akiligassap qanoq annertutiginissaa oqaatigisinnaanngilaat.

Namminersorlutik Oqartussat kisermaassinerat pillugu malittarisassat Nalunaarasuartaateqarnermi Aqutsisut februaarimi saqqummiuppaat. Attaveqaqatigiinnermi atortut aserfallatsaaliornissaannut ineriartortinnissaannullu aningaasalersuinermut periutsimi massakkut atuuttumi, nunap immikkoortuimik kiisalu assigiimmik atugassaqartitaanikkut akinik nalimmassaasarneq atuuttoq, tassani nassuiarneqarpoq. Tusass A/S-ip nuna tamakkerlugu atortulersuutinik aserfallatsaaliuineranut pilersitsineranullu innuttaasut sumiiffinni inuttuffiusuni najugallit akileeqataasarnerannik tamanna isumaqarpoq, taamaalillutik innuttaasut avinngarusimasuni najugallit aamma nalunaarasuartaateqarfiit attaveqaataannik atuisinnaaniassammata. Tassa imaappoq, innuttaasut tamarmik nalunaarasuartaatitigut kiffartuunneqarnissaat kisermaassisussaatitaanerup akuersissummillu nalunaarutip qularnaassavaat.

– Kalaallit Nunaanni nalunaarasuartaatitigut attaveqarnermi pissutsit immikkut ittut pissutigalugit nalunaarasuartaatitigut atortulersuutit ineriartortinneqarnissaat aserfallatsaaliornissaallu aningaasartuuterpassuarnik nassataqarput, atuisullu, tassa taakkuninnga aningaasalersuisussat, amerlanatillu nunamut siammarsimapput,

Namminersorlutik Oqartussat attaveqaqatigiinnermut kisermaassinerat imaatigut ajunaalernermi isumannaallisaanermilu kiffartuussinernut tunnganngilaq. Tamakkununnga Iridium imaluunniit Inreach atorneqarsinnaapput. Jan Joe Seidsen oqaluttuarpoq angallammik angalanermini Iridium misilissimagini. Kisianni »attaveqaatitut ajorluinnarpoq«.

– Allaammi silassamik aallerniarneq ajornakusoortorujussuuvoq, taamaattumik taanna unitsippara, Jan Joe Seidsen oqarpoq, allanillu periarfissarsiorniarluni.

Tusassimut attaveqarpoq periarfissallu pillugit apeqquteqarluni, taakkualu Tuluit Nunaanni qaammataasakkut attaveqarnermik ingerlatsivik OneWeb, Tusassip isumaqatigiissuteqarfigisimasaa, Kalaallit Nunaanni imarsiortunut sukkasuumik internetimut qulakkeerinnissinnaasoq inassutigaat.

– Akia eqqaamasattut innersoq paasiniarlugu ingerlatsisoq attaveqarfigaara, taannalu Kalaallit Nunaanni umiarsuarnut marlunnut ikkussuisimavoq, ikkussuunnera 300.000 koruuninik akeqartarpoq, qaammammut 12.500 koruuninik akiliisoqartarluni, minnerpaamillu qaammatit pingasut pisiarineqassallutik, Jan Joe Seidsen oqaluttuarpoq.

Tassunga sanilliullugu Starlinkip antennia 3400 koruunit missaannik akeqarpoq qaammammullu 485 koruuneqarluni.

– Taama assigiinngitsiginerat paasiuminaappoq, Jan Joe Seidsen oqarpoq.

– Tusass Kalaallit Nunaat tamakkerlugu kisermaassilluni internetimik pilersuisinnaatitaavoq, taamaallaalli inoqarfinni internetimik pilersuinissamut pisussaaffeqarluni.

Sooq kangerlunni immamilu kisermaassillutik internetimik pilersuisinnaatitaappat, taamaallaat akisuumik aaqqiissutissamik pilersuisinnaagunik, aperivoq.

Sermitsiap Tusass attaveqarfigaa paaserusullugu OneWebimut attaveqaasertinneq qanoq akeqarnersoq. Akilli pillugit akissuteqanngillat.

Ingerlataqartunik oqaloqateqartut

Oqaatigineqareersutut Jan Joe Seidsen oqallitsitsiniarsarivoq attaveqaqatigiinnermut inatsisinik allannguinissamut »politikerit eqeersarniarlugit«, illoqarfiit avataanni internetimut attaveqarsinnaalernissaq anguniarlugu. Tamatumani eqqarsaatigai ilisimatusartut, takornariat innuttaasullu nalinginnaasut illuaqqaminniittut illoqarfiup avataaniittut attaveqarsinnaalernissaat.

– Tusassip maannakkutut isikkoqartillugu naleqquttumik akilimmik isumagisinnaanngilaa.

Tusassip attaveqaqatigiinnermut inatsisit aalajangiiffigisinnaanngilai, tamanna Inatsisartunit taamaallaat aalajangiiffigineqarsinnaavoq Naalakkersuisullu ataani attaveqaqatigiinnermut aqutsisoqarfimmit atuutsinneqassalluni, Tusassimi pisortaaneq Toke Binzer Sermitsiamut oqarpoq.

Taamaattumik Tusassip Facebookikkut unammisitsinerit, soorlu Jan Joe Seidsenip unammisitsinera, oqaaseqarfigerusunngilaa akuliuffiginiarnagulu.

– Tusass-ip suliassaraa nunami attaveqaatit pingaarutillit isumannaarnissaat, Kalaallit Nunaannilu sapinngisamik atuisut amerlanerpaat pitsaanerpaamik attaveqarsinnaanissaat.

– Qaammataasanut tunngasut ineriartornerat malinnaaffigilluarparput, aamma suliffeqarfiit arlallit, ilaatigut Starlink, oqaloqatigisarpavut, teknologii nutaaq Kalaallit Nunaanni qanoq atulersinneqarsinnaanersoq pillugu, atuisut amerlanerpaat iluaqutissaannik, Toke Binzer allakkatigut akissuteqarluni taama ilisimatitsivoq.

– Iliuuseqaqataagit

Jan Joe Seidsenip tikkuarpaa, Starlink illoqarfiit avataanni, immami kangerlunnilu atorneqarsinnaassappat tamanna alloriarnerujussuussasoq.

– Maani Nuummi illoqarfinniluunniit allani Tusass pitsaasumik nioqquteqarpoq, sulili akisuallaartumik, inoqarfiilli avataanni aamma kisermaassillutik ingerlatsivigisaminni pitsaasumik sullissisinnaanngillat. Tamanna paasiuminaappoq.

Aningaasalli Elon Muskimut, Starlinkimik atuisut amerliartortillugit pisuujunerujartuinnartussamut, ingerlateqqinneqassapput. Tamanna eqqortumik ileqqorissaarnerua? Tusass-immi aningaasat Nunatsinniiginnarnissaat isumagisarmagu.

– Dankortinnik atuinerit tamaasa Nets tamatigut aningaasarsiortarpoq, Kalaallit Nunaannulli akileraarutinik akiliissanani, taamaalilluni suliffeqarfippassuit aningaasarsiorfigiuarpaatigut. Toyotamik biilimik pisinerit tamaasa tamatigut Japanimi pisuunngortitsisarpugut.

Jan Joe Seidsenip Nunatsinni Starlinkimik atuisut arlallit nalunngilai, kikkuunerinilli taasaqarunamanani. Tusass Namminersorlutillu Oqartussat piviusunut paasinnilertariaqartut isumaqarpoq.

– Iliuuseqaqataasariaqarput piviusullu isiginiarlugit, nunarsuarmilu susoqarnersoq malinnaaffigalugu. Maani toqqorluta kisermaassilluni ingerlatsineq uniffigiinnarsinnaanngilarput, Jan Joe Seidsen oqarpoq.

Tusass-ip piumassutsiminik piumassuserinngisaminilluunniit teknologiip ineriartornera ilaaffigisariaqaraa isumaqarpoq.

Aamma politikerit akuerisariaqarpaat Starlink qanorluunniit pisoqaraluarpat atuutilersussaammat.

– Taava periarfissaq alla suussava, Tusassip Starlink atorsinnaajunnaarsinniarlugu ajoqusersuutinik ikkussuissava?

– Naatsumik oqaatigalugu: 2024-miippugut, aamma kisermaassilluni ingerlatsinerit iluatsinngitsoortarput, Seidsen oqarpoq.

samfund infrastruktur tusass inuiaqatigiit
Powered by Labrador CMS